فهیمه طباطبایی| خبرنگارهمشهری
همه‌‌چیز از یک جمله کوتاه وزیر آموزش و پرورش شروع شد؛ ابتدای هفته «محمد بطحایی» توییتی مبنی بر اینکه قصد کاهش استرس و اضطراب در دانش‌آموزان ابتدایی را دارد، نوشت و یک روز بعد این قید ابهام را با اعلام حذف آزمون مدارس خاص همچون نمونه دولتی و سمپاد(تیزهوشان) پاسخ داد؛ اقدامی که با ۲موج موافق و مخالف روبه‌رو شد؛ موافقانی که بیشتر در بدنه آموزش و پرورش هستند و مخالفانی که بیشتر از نخبگان و فارغ‌التحصیلان این مدارس محسوب می‌شوند و حتی روز سه‌شنبه جلوی در این وزارتخانه دست به تجمع اعتراضی زدند.
اعتراضی که مجتبی زینی‌وند، معاون مدارس غیردولتی وزارت آموزش و پرورش آن را فضاسازی عده‌ای سودجو دانست و عنوان کرد: این تصمیم منافع عده زیادی را به خطر انداخته است.
اما بعد از خبر حذف آزمون مدارس نمونه دولتی و سمپاد این سؤال پیش آمد که نحوه گزینش در این مدارس چگونه خواهد شد و آموزش و پرورش چه روشی را جایگزین آزمون کرده است که «رضوان حکیم زاده» معاون آموزش ابتدایی وزارت آموزش و پرورش از حذف تدریجی مدارس سمپاد و نمونه‌دولتی در دوره متوسطه اول خبر داد و بدین‌ترتیب عنوان کرد که پرونده این مدارس پس از ۳دهه فعالیت بسته شد.
موافقان چه می‌گویند؟
از زمان اعلام خبر از سوی وزیر آموزش و پرورش و معاون وی تاکنون، بسیاری از مدیران میانی وزارت آموزش و پرورش با نوشتن بیانیه‌ها و حتی انتشار آگهی در روزنامه‌ها از این اقدام وزیر آموزش و پرورش تشکر و حتی آن را «شجاعانه» توصیف کردند. در این بیانیه که با امضای معاونان آموزش متوسطه سراسر کشور منتشر شده است، آمده:« برگزاری آزمون‌های کنکوری و چهار‌گزینه‌ای علاوه بر خروج آموزش دوره ابتدایی از مسیر تربیتی تعیین شده در سند تحول بنیادین، موجب کاهش کیفیت در مدارس عادی دولتی در دوره اول متوسطه شده است.»
موافقان حذف مدارس سمپاد و نمونه دولتی روی سند تحول بنیادین آموزش و پرورش تأکید دارند و معتقدند که با این تصمیم وزیر آموزش و پرورش بخشی از اهداف سند عملی شده است؛ همچنین «حذف استرس و اضطراب» کلیدواژه مشترک موافقان است. «علیرضا زرافشان» معاون آموزش متوسطه وزارت آموزش و پرورش یکی از موافقان است. او در گفت‌وگو با همشهری با بیان اینکه هر سال ۲۵۰هزار دانش‌آموز، داوطلب شرکت در آزمون مدارس سمپاد و ۳۵۰هزار نفر داوطلب شرکت در آزمون مدارس نمونه‌دولتی هستند، گفت: چنین رقابت سنگینی در کنکور سراسری دانشگاه‌ها هم وجود ندارد و این رقابت سنگین اصل تعلیم و تربیت در مدارس ابتدایی را به حاشیه برده است.
معاون آموزش متوسطه با بیان این استدلال که در هیچ کجای دنیا مدارس آنقدر متنوع نیست و همه دانش‌آموزان در مدارس یکسان درس می‌خوانند، افزود: با توجه به پوشش تحصیلی در همه مناطق شهری و روستایی، وجود این مدارس دیگر هیچ توجیهی ندارد. زرافشان اما در پاسخ به این سؤال که راهکار آموزش و پرورش برای جلوگیری از سوءاستفاده مدارس غیردولتی از حذف این مصوبه و جذب دانش‌آموزان نخبه که توانایی مالی دارند چیست، گفت: ما نمی‌توانیم به‌خاطر یک مصوبه، قانون مدارس غیردولتی را که در مجلس تصویب شده، لغو کنیم؛ بنابراین اگر دانش‌آموزی توانایی مالی دارد و می‌تواند، برود و در آن مدارس ثبت‌نام کند. او درباره اینکه آیا با این روش حقوق‌دانش‌آموزان نخبه کمتر برخوردار پایمال نمی‌شود، توضیحی نداد.
ایجاد عدالت آموزشی با حذف مدارس خاص
همچنین وزیر آموزش و پرورش در آخرین توییت خود که تلویحا به اعتراض مخالفان پاسخ داده، گفت: حذف مدارس خاص، برای ترویج عدالت آموزشی است. او در این‌باره به پانا گفته است: به هرحال هرگاه هر تغییری در نظام آموزشی و برنامه‌ها انجام شود، انتقادهایی را به‌دنبال خواهد داشت و حتما گروهی هستند که منافع‌شان به خطر خواهد افتاد که بخش زیادی از این منافع اقتصادی و مالی است؛ به‌عنوان مثال گروهی از مدارس در این سال‌ها برای خود دکان و دستگاه‌هایی ترتیب دیده‌اند و تابلوهایی بر سردر مدارس‌شان نصب کرده‌اند که به‌عنوان یک مدرسه، آموزشگاه یا برگزارکننده کلاس تست موفق خود را می‌شناسانند که بر اثر این اقدام این تابلوها دیگر معنایی ندارد و در نتیجه منافع بسیاری از آنها از بین خواهد رفت و به‌اصطلاح دکانشان تخته می‌شود. نکته جالب اما این است که «فاطمه مهاجرانی» رئیس مرکز ملی پرورش استعدادهای درخشان که بخشی از این مدارس زیرنظر اوست تاکنون در این‌باره هیچ‌گونه موضع‌گیری نکرده است.
مخالفان چه می‌گویند؟
اما مخالفان در مورد حذف مدارس نمونه دولتی و سمپاد نظر دیگری دارند. آنها می‌گویند که این تصمیم نه‌تنها کمکی به ایجاد نشاط و شادابی در مدارس نمی‌کند بلکه فضا را برای مدارس غیردولتی خاص و مطرح فراهم می‌کند و باعث می‌شود آنها برای سال تحصیلی جدید بسیاری از دانش‌آموزان نخبه و ممتاز را که وضعیت مالی مناسبی دارند، جذب کنند و بدین‌ترتیب دانش‌آموزان نخبه‌ای که توانایی مالی ندارند، استعدادشان در مدارس دولتی عادی هدر رود. مهندس فرزاد فرهیدی، فارغ‌التحصیل دوره دوم مدارس سمپاد در سال ۷۰ و دانش‌آموخته دانشگاه صنعتی شریف و مدیرعامل یک شرکت نفت، گاز و پتروشیمی داخلی در این‌باره گفت: مسئولان آموزش و پرورش به جای هیاهوی رسانه‌ای توضیح دهند که پشتوانه فکری و نظری حذف این تصمیم چه بوده است.
مقایسه مدارس ایران با اروپا اشتباه است
فرهیدی، یکی از اعضای مؤسسه «دانایار» که در حوزه توانمند‌سازی معلمان پیش‌دبستانی و اول ابتدایی مدارس سیستان و بلوچستان فعالیت می‌کند، افزود: بسیاری از مدیران آموزشی بحث دارند که آیا جداسازی نخبگان از مدارس عادی کار درستی است یا نه؟ آنها استدلال می‌آورند که در کشورهای توسعه‌یافته در مدارس این اتفاق نمی‌افتد و همه بچه‌ها در یک مدرسه درس می‌خوانند، اما آنها به این نکته هم توجه کنند که سرانه هر دانش‌آموز در دانمارک و نروژ ۱۲هزار دلار در سال است؛ درحالی‌که در ایران سرانه هر دانش‌آموز کمتر از ۳۰۰دلار در سال می‌شود.
او در این‌باره افزود: با این میزان تفاوت آیا مقایسه، کار درستی است؟ معلم دانمارکی فرصت کافی و لازم دارد که در کلاس تک‌تک استعدادها را شناسایی کند و به جهت صحیح سوق دهد و البته امکانات بعدی هم در نظام آموزشی آنها وجود دارد که این استعداد را تحویل بگیرد و تقویت کند، آیا مدارس و معلمان ما هم این ظرفیت و امکانات را در اختیار دارند.
عدالت آموزشی در حذف مدارس سمپاد نیست
اما سجاد ریحانی از فارغ‌التحصیلان مدارس نمونه دولتی که هم‌اکنون از دانشجویان دانشگاه شهید بهشتی است هم درباره حذف کلی مدارس سمپاد و نمونه‌دولتی به بهانه درگیری دانش‌آموزان همه مدارس ابتدایی گفت: چرا آموزش و پرورش به جای برگرداندن این مدارس به اصل خود که پوشش تحصیلی دانش‌آموزان کمتر برخوردار نخبه مدنظرش بود و در دهه گذشته توسط وزرای قبلی این هدف تغییر کرد و وارد تمام مناطق شهری شد، می‌خواهند صورت مسئله را خط زده و کل مدارس را منحل کنند.
سرانه مدارس خاص همچون دولتی است
از نکات مهم دیگر که درباره مدارس سمپاد و نمونه دولتی مطرح است، سرانه بالایی است که آموزش و پرورش به این مدارس پرداخت می‌کند و منتقدان می‌گویند این سرانه باید در سایر مدارس توزیع شود.
ریحانی این ادعا را رد کرد و گفت: اصلا اینگونه نبوده، امکانات مدارس نمونه دولتی با دولتی یکسان است و حتی معلمان آن همچون معلمان مدارس دولتی حقوق می‌گیرند، تنها تفاوتی که در این مدارس هست انگیزه و تلاش بیشتر دانش‌آموزان برای یادگیری و تحصیل واقعی است که آنها را از سایر مدارس متمایز می‌کند.
فرهیدی هم نسبت به این نکته انتقاد کرد و گفت: آموزش و پرورش توضیح دهد که چه اعتباری بیشتر از یک مدرسه عادی به مدارس سمپاد داده است، دقیقا سرانه این مدارس یکسان است و در برخی مواقع تازه کمتر هم شده، چون ۸۰درصد از معلمان این مدارس حق‌التدریس هستند و از محل درآمد مدرسه حقوق آنها پرداخت می‌شود. آموزش و پرورش مگر نمی‌گوید که بخش خصوصی به کمک ما بیاید و مدارس هیأت امنایی و غیردولتی را هر سال توسعه می‌دهد، پس چرا جلوی قدیمی‌ترین مدرسه مردمی را گرفته و از آن خوشحال است.
فرهیدی تأکید کرد: ای کاش مسئولان آموزش و پرورش به جای از بین بردن ۳دهه سرمایه که هزینه‌های زیادی بابت آن شده و دارای اعتبار نسبی خوبی است، تلاش می‌کردند سایر مدرسه‌ها را به آن استاندارد برسانند.
با وجود تمام موفقیت‌ها و مخالفت‌ها، سال آینده، مدارس نمونه دولتی و سمپاد در دوره متوسطه اول، دانش‌آموز پذیرش نمی‌کنند و بعد از آن هم به جرگه مدارس عادی برمی‌گردند؛ باید دید این تصمیم پس از ۳سال دامن مدارس در دوره متوسطه دوم را خواهد گرفت یا نه.
آیا حذف مدارس تیزهوشان عدالت آموزشی است؟
فرهیدی از فارغ‌التحصیلان مدرسه تیزهوشان گفت: طبق آمار و مستندات ۵۰درصد از دانش‌آموزان سمپاد از دهک‌های ضعیف جامعه هستند؛ به‌طوری که نه‌تنها توان پرداخت شهریه مدرسه را ندارند بلکه هزینه‌های رفت‌وآمد به مدرسه را هم نمی‌توانند بپردازند؛ به‌طور مثال در ۲۳۰ورودی مدرسه علامه حلی در سال ۱۳۹۰، ۸۰نفر اعلام کردند که توانایی پرداخت شهریه و سرویس مدارس را ندارند که از محل درآمد انجمن اولیا و مربیان پرداخت شد، بعد چگونه مسئولان آموزش و پرورش می‌گویند که تمام این دانش‌آموزان از طبقه برخوردار جامعه هستند و با کلاس خصوصی و کتاب‌های کمک آموزشی توانستند در سمپاد قبول شوند. مخالفان حذف این مدارس بیشترین انتقادشان روی همین نکته است و تأکید دارند که نگران وضعیت کودکان نخبه مناطق محروم هستند.
——————
↩ کانال مقاله ها 👇
