ارزیابی از عملکرد دولت در هر زمینه‌ای، شاخص‌های معینی دارد که اغلب قابل سنجش است و برخی نیز منتشر می‌شود. در مواردی چون تورم و مسکن حتی اگر گزارش رسمی هم منتشر نشوند، مردم همگی آن را حس می‌کنند. در حالی که برخی از عملکردها به این دقت و روشنی قابل دیدن و حس کردن نیستند و مدتی زمان میبرد که آثار آن روشن شود، مگر اینکه گزارش‌های به روز و دقیقی از این حوزه‌ها در دسترس باشد.
🔘اخیراً گزارشی دیدم با عنوان «تحلیل نتایج آزمون نهایی خرداد ۱۴۰۲» که گزارش رسمی وزارت آموزش و پرورش بود. نتایج آن فوق‌العاده عجیب است و آن احساسی را که داشتم در باره بدتر شدن وضع آموزش عمومی، به خوبی در این گزارش دیده می‌شود.
🔘نتایج در باره تحلیل میانگین نمرات کشوری آزمون نهایی خرداد در سال ۱۴۰۲ و مقایسه آن با سال‌های گذشته است. اولین نکته این است که میانگین مذکور برای هم رشته‌ها همان عدد ۱۰٫۰ است. به عبارت دیگر احتمالاً حدود نیمی از دانش‌آموزان و شاید هم بیشتر، معدلی زیر ده داشته‌اند. این عدد برای رشته ادبیات و علوم انسانی ۸٫۸ و برای علوم و معارف اسلامی ۱۰٫۴ است، بیش‌ترین مقدار هم برای علوم تجربی و برابر ۱۱٫۲ و سپس ریاضی فیزیک ۱۰٫۸ است.
🔘تا اینجا شاید چیز عجیبی نباشد هر چند فاجعه‌بار است، ولی مقایسه این ارقام با میانگین نمرات سال ۱۳۹۸ به بعد نشان می‌دهد که روند تغییرات بسیار نگران‌کننده است.
🔘نتایج روشن است. سال ۱۴۰۲ نسبت به سال ۱۳۹۸ حدود ۲۰ درصد از معدل نمرات ۴ گروه آموزشی کاسته شده است. این رقم خیلی خیلی زیاد است. البته کاهش اصلی در یکی دو سال اخیر رخ داده. به عبارت دیگر بخش اصلی این افت تحصیلی در دو بویژه یک سال اخیر بوده است و معلوم نیست کاهش بیش از این مقدار چه معنایی خواهد داشت؟
🔘نکته بسیار مهم برای سیاست‌گذاران دولتی که در پی رواج دینداری هستند، این است که بیش‌ترین کاهش نمرات در هر چهار رشته در درس تعلیمات دینی و قرآن و عربی است که حدود ۱۸ تا۲۴ درصد کاهش معدل دیده می‌شود. البته در دو رشته ادبیات و علوم انسانی و نیز علوم و معارف اسلامی بیش‌ترین کاهش ابتدا مربوط به ریاضی و آمار است و سپس دو درس تعلیمات دینی و قرآن و عربی با فاصله اندکی قرار دارند.
🔘با توجه به اینکه یادگیری این دروس چندان سخت و پیچیده نیستند، این امر به منزله بی‌توجهی یا بی‌رغبتی آنان در خواندن و یا حتی پاسخ صحیح دادن به پرسش‌های این دو درس است. در مواردی دیده شده که دانش‌آموزان پاسخ‌های خود را به پرسش‌های امتحانی می‌دهند ولی لزوماً مطابق با نظر کتاب نیست و غلط شناخته می‌شود. چون پاسخ رسمی کتاب را قبول ندارند. حتی با آموزگاران مجادله هم می‌کنند.
🔘این کاهش شدید معدل، ناشی از سخت‌تر شدن سوال‌ها نیز نیست، زیرا همین مطالعه نشان می‌دهد که فقط ۱۱٪ سوال‌ها سخت بوده‌اند و ۲۵٪ آسان و بقیه متوسط بوده‌اند، پس حتماً ناشی از کاهش سطح آموزشی آنان است. همچنین به افزایش اهمیت کنکور هم مربوط نیست چون در دوسال اخیر رخ داده که اهمیت کنکور در ورود به دانشگاه نسبت به گذشته بیشتر نشده که کمتر هم شده است.
🔘تفاوت میانگین نمرات برحسب استان‌های کشور نیز قابل توجه است. از ۱۲٫۰ یزد تا ۷٫۷ سیستان و بلوچستان است که نشانی از نقش تعدیل‌کننده آموزش عمومی در عدالت اجتماعی ندارد و چه بسا نقش تشدیدکننده نابرابری آموزشی آن بیشتر باشد.
🔘از یکی از وزرای پیشین درباره حساسیت حکومت درباره عملکرد این وزارتخانه سوال کردم، گفت؛ هیچگاه از من و احتمالا از سایر وزرا نیز درباره شاخص‌های موفقیت آموزش عمومی پرسشی نمی‌شود و به مسائل دیگر غیر اموزشی حساس هستند.
🔘فراموش نکنیم هر چه داریم از آموزش داریم. صدای این وضع دیر یا زود درخواهد آمد. می‌گویند شخصی شبانگاه برای دزدی، دیوار خانه‌ای را سوراخ می‌کرد. کسی او را دید و پرسید چه می‌کنی؟ گفت طبل می‌زنم. گفت پس چرا صدا ندارد؟ گفت صدایش فردا در می‌آید. صدای این وضع آموزشی نیز بزودی در خواهد آمد.
🔘در مجموع می‌توان بخشی از کارنامه دولت کنونی در مسأله آموزش و پرورش را از طریق نتایج آزمون نهایی خرداد سنجید، در این صورت شکست کامل است. بعید است که از این پایین‌تر هم بتوان رفت. در اینجا دوباره نقبی می‌زنم به گزارش اخیر کارشناسان تعیین شده از سوی آقای خاتمی که چه به موقع به این معضل بسیار مهم پرداخته‌اند.
✍️عباس عبدی روزنامه اعتماد| دی ۱۴۰۲
🔺️رئیس مرکز ارزشیابی آموزش و پرورش: دلیل اُفت نمرات امتحانات نهایی امسال سؤالات مفهومی است
◽️محسن زارعی:
🔹️در امتحانات نهایی خرداد امسال نتایجی حاصل شد و مبنای قضاوت اُفت معدل قرار گرفت، وقتی قضاوتی انجام می‌شود باید مسئله را تبیین کنیم آنچه که در امتحانات نهایی خرداد ۱۴۰۲ اتفاق افتاد، تغییر رویکرد بود و آموزش و پرورش مصوبه کنکوری شورای عالی انقلاب فرهنگی را فرصتی برای تحول می‌داند.
🔹️تصمیم گرفتیم ارزشیابی (امتحانات نهایی) با طراحی سؤالات مبتنی بر مفهوم و هدف قراردادن یادگیری دانش‌آموزان باشد؛ این روند از خرداد ۱۴۰۱ آغاز شد و در امتحانات نهایی خرداد ۱۴۰۲ رویکرد متفاوت در طراحی سؤالات و شیوه‌های اجرا را به نمایش گذاشتیم./تسنیم
