با همه تلاش ها برای اینکه هدایت تحصیلی یک پروسه کارشناسی شده باشد اما همچنان شاهد تغییر رشته تحصیلی در پایه یازدهم و انتخاب رشته های دانشگاهی بدون توجه به رشته تحصیلی هستیم.
به گزارش مهر، از ۲۶ تیرماه فرایند هدایت تحصیلی کلید خورد. این روزها مناطق آموزش و پرورش پر از والدین و دانش آموزانی است که کارنامه به دست خواهان تجدید نظر در برگه هدایت تحصیلی فرزندانشان هستند. آنها به دنبال رشته‌ای دیگر و مدرسه‌ای دیگر هستند، اما کارنامه به آنها اجازه نمی‌دهد. در واقع نمرات دانش آموزان است که به آنها اجازه نمی‌دهد وارد رشته دلخواه شوند.
هر چند قرار بود هدایت تحصیلی فرآیندی پیچیده باشد که بسیاری عوامل دیگر از جمله شناسایی استعدادها و رغبت ها دخیل باشد اما در نهایت نمرات در دروس خاص این را مشخص می‌کند.
البته در صورت ثبت نام در مدارس غیردولتی کمتر این نمرات دردسر خواهند شد و در متوسطه اول هم کسانی که در مدارس غیردولتی تحصیل کردند شاید کمتر با دردسر بالا و پایین شدن نمرات دروسی که برای هدایت تحصیلی رشته‌های خاص نیاز دارند رو به رو شوند؛ با اینکه به خاطر همین عدالت آموزشی بود که در شرایط کرونایی هم آزمون‌های پایه نهم حضوری برگزار شد تا نمرات محل اعتراض نشود اما امتحانات در سطح مدرسه و منطقه برگزار شد.
باز هم بازگشایی زودهنگام مدارس چالش ایجاد خواهد کرد؟
سال گذشته ۱۵ شهریور سال تحصیلی آغاز شد و خود به یک داستان پر چالش برای هدایت تحصیلی منجر شد چرا که هر سال دانش آموزان پایه نهم این امکان را دارند که بتوانند در شهریور ماه با شرکت در امتحاناتی دوباره نمرات خود را اصلاح و در نتیجه فرایند هدایت تحصیلی را نیز اصلاح کنند و برای همین شمار زیادی دانش آموز در اواخر شهریور ماه ثبت نام خود را انجام می‌دهند و سال گذشته ثبت نام ها در روزهایی بود که سال تحصیلی آغاز شده بود.
امسال هنوز مشخص نیست بازگشایی مدارس در سال تحصیلی بعد چگونه است و باید دولت جدید مستقر شود تا این امر نیز مشخص شود، اما امید است این بازگشایی به گونه‌ای باشد که مواردی از جمله هدایت تحصیلی و ثبت نام‌ها با چالش‌های جدی رو به رو نشود.
فرایند اصلاح نمرات هم به صورت منطقه‌ای است. سال گذشته اعلام شد که «اگر شرایط کرونا اجازه برگزاری امتحاناتی را بدهد و مناطق هم آمادگی داشته باشند می‌توانند این امتحانات را تا نیمه شهریور برگزار کنند و باز برای دانش آموزان فرصت هست که نمراتشان را اصلاح کنند.
البته همه اینها به این بستگی دارد که کرونا اجازه برگزاری امتحانات را بدهد.» به نظر می‌رسد امسال نیز باید دید کرونا این اجازه را می‌دهد یا نه!
استفاده از ظرفیت فضای مجازی و رسانه ملی برای هدایت تحصیلی
اداره کل امور تربیتی، مشاوره و مراقبت در برابر آسیب‌های اجتماعی آموزش و پرورش اعلام کرده است که سیر تحولات ایجاد شده در کشور به دلیل بروز و همه‌گیری بیماری نوپدید کرونا و تعطیلی طولانی‌مدت فعالیتهای آموزشی و پرورشی مدارس، ضرورت سرعت بخشیدن به بهره‌برداری مناسب از بستری کارآمد جهت محقق نمودن اجرای برنامه‌های تکلیفی حوزه معاونت پرورشی و فرهنگی و اداره کل امور تربیتی، مشاوره و مراقبت در برابر آسیب‌های اجتماعی این معاونت بر اساس سند تحول بنیادین آموزش و پرورش را ضروری‌تر ساخته است.
در این راستا استفاده از همه ظرفیت‌های کشور به‌ویژه فضای مجازی و رسانه ملی در فرایند ارائه خدمات مشاوره‌ای، ارتقایی، مداخله‌ای و حمایتی و مددکاری دانش آموزان در کانون توجه قرارگرفته است؛ و اداره کل امور تربیتی، مشاوره و مراقبت در برابر آسیب‌های اجتماعی در راستای مأموریت‌های خود زمینه‌سازی لازم برای اجرای فعالیت راهنمایی، مشاوره مراقبت در برابر آسیب‌های اجتماعی با بهره‌گیری از مشاوران مدارس به شکل حضوری و غیرحضوری به‌خصوص در بستر شبکه شاد را فراهم
آورده است.
این اداره کل مواردی را در این راستا برشمرد که شامل موارد زیر است: تشکیل کانال آموزشی ترویجی و گروه‌های تعاملی از سطح ستاد تا مدرسه در شبکه شاد جهت ارائه پیام‌های آموزشی و ترویجی، اطلاعات اجرایی و تبادل دو طرفه با دانش آموزان، والدین و مشاوران، معلمان و سایر کارکنان مدرسه در شبکه شاد، زمینه‌سازی جهت ایجاد جذابیت در بعد محتوایی و تعاملی در شبکه شاد در قالب (ساخت و راه‌اندازی گروه‌های تعاملی دانش موزی، کانال‌های اطلاع‌رسانی و…) جهت ارائه خدمات مشورتی، ارتقایی، راهنمایی، مشاوره‌ای و آموزشی.، تولید و ارائه محتوای آموزشی جهت اطلاع‌رسانی هدایت تحصیلی به دانش آموزان و اولیای آنان در شبکه شاد درقالب (کلیپ، اسلاید پوستر، بروشور و …)، اختصاص سایت مجزا برای هدایت تحصیلی (www.ht.medu.ir) جهت اطلاع‌رسانی هدایت تحصیلی به دانش آموزان و اولیای آنان به‌منظور توانمندسازی روانی تحصیلی دانش آموزان، والدین و اولیا با توجه نیازهای آموزشی مورد نیاز آنان، فعال‌سازی دبیرخانه کشوری در حوزه تحصیلی و شغلی جهت تولید محتوای آموزشی چندرسانه‌ای موردنیاز و فعال‌سازی کانال پرورشی و فرهنگی در «شبکه شاد»، اجرای طرح «پیام مشاور» در مدارس که در یک پیوستار و سیستمی از ستاد تا مدرسه و خانه استمرار می‌یابد؛ کمک می‌کند تا در شرایط کرونایی که امکان حضور فیزیکی در مدارس وجود ندارد، بتوانیم نسبت به ارائه آموزش‌های بهنگام و همچنین اطلاع‌رسانی و هماهنگی‌های لازم برای تمامی دانش‌آموزان و اولیا از طرق مختلف (کانال‌های مجازی در شبکه شاد و…) نقش‌آفرینی کنیم؛ در این طرح مشاوران مدارس براساس سیاست‌های اعلام شده و با درک نیازهای روان‌شناختی دانش‌آموزان و اولیا ضمن اولویت‌بندی محتواهای ارسالی، مراتب را به فوریت در اختیار دانش‌آموزان و اولیا به‌طور مستمر قرار خواهند داد.
بانک اطلاعات تحصیلی و کانال پیام مشاور برای هدایت تحصیلی
این اداره کل در پاسخ به پرسشی در خصوص عدم بازدید دانش آموزان از هنرستان‌های فنی و حرفه‌ای در هفته معرفی مشاغل که یکی از مهمترین راه‌های هدایت تحصیلی و اشتیاق نوجوانان با رشته‌های مهارتی است، نیز اعلام کرد: از آنجایی که همه ساله در بهمن و اردیبهشت ماه برنامه‌های هفته معرفی مشاغل در قالب نمایشگاه‌های معرفی مشاغل در مناطق و استان‌ها برگزار می‌گردید؛ در سال تحصیلی ۱۴۰۰-۱۳۹۹، با توجه به شرایط بیماری کرونا و عدم حضور دانش‌آموزان در مدارس جهت آشنایی دانش‌آموزان با مشاغل موجود در جامعه و آشنایی آنان با رشته‌های تحصیلی دانشگاهی، از طریق فضای مجازی در شبکه اجتماعی شاد بستری تحت عنوان «کانال پیام مشاور» و «بانک اطلاعات تحصیلی» فراهم گردیده است تا دانش‌آموزان جهت طرح‌ریزی مناسب تحصیلی- شغلی خود با مشاغل موجود در جامعه آشنا شوند و بتوانند تصمیم‌گیری مناسبی در خصوص انتخاب رشته تحصیلی و شغلی، بر اساس استعداد و رغبت خود و کیفیت‌بخشی به زندگی داشته
باشند.
همچنین براساس بخشنامه ارسالی به شماره ۴۲۸/۵۰۰ مورخ ۱۶/۱۰/۱۳۹۹ فعالیت‌هایی از جمله: تهیه و ارسال تراکت، انیمیشن‌ها و بروشورهای شغلی در فضای مجازی؛ تهیه بروشورهای تحصیلی ویژه تبیین ضوابط هدایت تحصیلی و شغلی دانش آموزان؛ تهیه کلیپ‌های سخنرانی متخصصان موفق رشته‌های گوناگون تحصیلی و دانشگاهی مثل پزشکان، اساتید دانشگاه، چهره‌های موفق کارآفرینی و خوداشتغالی استان و…؛ تهیه پیام‌های مناسب تحصیلی – شغلی؛ معرفی شاخه‌ها و رشته‌های تحصیلی دانش‌آموزان؛ معرفی رشته‌های دانشگاهی؛ معرفی مشاغل بومی منطقه و استان. توسط مدارس، مناطق و مراکز استان‌ها و بازدید از مراکز و محیط‌های شغلی توسط دانش آموزان در فضای مجازی (تور مجازی شغلی)؛ صورت
گرفته است.
همچنین این اداره کل در خصوص اجرای اجباری هدایت تحصیلی در مدارس دولتی و عدم اجبار در مدارس غیردولتی نیز به مهر پاسخ داد: براساس تبصره ۱ ماده ۳ آئین‌نامه هدایت تحصیلی: (با توجه به ضرورت توزیع متوازن شاخه‌ها و رشته‌های تحصیلی، متناسب با امکانات آموزشی و نیازهای شغلی در سطوح مختلف منطقه‌ای، استانی و کشوری، ثبت‌نام دانش‌آموزان در همه مدارس اعم از دولتی، غیردولتی، هیئت‌امنایی و خاص از قبیل استعدادهای درخشان، استثنایی، شاهد، نمونه‌دولتی، وابسته، داوطلبان آزاد و… در شاخه‌ها و رشته‌های تحصیلی، بر اساس مفاد این آیین‌نامه و در چارچوب سیاست‌های اعلام شده از سوی آموزش و پرورش و با اولویت امتیاز کسب شده، انجام می‌شود) بر همین اساس برای همه دانش‌آموزان مدارس استعدادهای درخشان، نمونه‌دولتی، شاهد و تطبیقی مشابه سایر دانش‌آموزان نمون‌برگ هدایت تحصیلی صادر می‌شود و دانش‌آموز موظف است هنگام ثبت‌نام در مدرسه مقصد، نمون‌برگ مربوط را ارائه دهد.
ثبت‌نام دانش‌آموز در هر یک از شاخه‌ها و رشته‌ها منوط به کسب شرایط شاخه / رشته در نمون‌برگ هدایت تحصیلی است؛ یعنی کسب حد نصاب نمره لازم برای دروس تخصصی مرتبط با شاخه، زمینه و رشته تحصیلی برای همه دانش آموزان ضروری است و تفاوتی برای ثبت‌نام در مدارس دولتی و غیردولتی در این زمینه ندارد.
این توضیحات در حالی ارائه می‌شود که همچنان سوال‌های اساسی و جدی در این زمینه بر جای خود باقی است.
بحث ثبت نام‌های خارج از محدوده و داخل محدوده را به داستان هدایت تحصیلی اضافه کنیم تا ببینیم جز معدود دانش آموزانی که به دلیل نمرات بالا همه جا برای ثبت نام جا دارند، انبوهی از دانش آموزان پشت درهای بسته در حال زدن به دری برای باز شدن هستند تا مگر در رشته دلخواهشان ثبت نام کنند و از این سو محدودیت ظرفیت مدارس دولتی و محدودیت در ثبت نام برای رشته‌های تجربی و ریاضی و انسانی مزید بر علت است تا همیشه عده‌ای ناراضی باشند تا جایی که به گفته بسیاری از مدیران هنرستان‌ها در پایه یازدهم با تغییر رشته‌های فنی و حرفه‌ای رو به رو هستیم. دانش آموزی که به سمت رشته کامپیوتر هدایت شده بعد از یک سال آشنا شدن با این رشته ترجیح می‌دهد به سمت رشته دیگری در هنرستان برود و دانش آموزی که به سمت رشته ریاضی هدایت شده در کنکور در رشته تجربی شرکت می‌کند! اینها همه از عدم عزم جدی آموزش و پرورش برای قانع سازی والدین و خانواده ها و هدایت درست در مسیر استعدادها حکایت دارد. هدایت تحصیلی تا وقتی جریانی پویا و فرایندی نشود این چرخه معیوب متوقف نخواهد شد
