«بی عدالتی‌آموزشی»درکنکور ۹۹
مراکز‌استان‌ها ۸۳ درصد، شهرستا ن ها ۱۷ درصد!
کنکور با همه حرف و حدیث‌ها و جدا از این‌که بسیاری بر اصل آن ایراد و اشکال دارند، اما بالاخره می‌توان از آن به عنوان یک شاخص مهم در ارزیابی وضعیت آموزشی کشور بهره جست. شاخصی که به‌طور مشخص چند موضوع را عیان می‌کند:
۱- کیفیت تحصیلی دانش‌آموزان براساس تحلیل نتایج
۲- برآورد وضعیت آموزشی دانش‌آموزان
بر اساس بوم و استان محل زندگی
۳- تحلیل وضعیت نفرات برتر و همچنین نفرات پایین در رتبه‌ها در شاخص‌های مختلف
۴- تحلیل وضعیت کلی عدالت آموزشی
در شاخص‌های گوناگون
۵- تحلیل وضعیت جنسیتی بر اساس کیفیت نتایج و دیگر شاخص‌ها
۶-…
اما در کنار همه این موارد که ذکر آن رفت، یکی از نکاتی که همواره با اعلام نتایج نفرات برتر کنکور، توجه بسیاری را به خود جلب می‌کند، این است که دانش‌آموزان برتر از چه شهر و استانی هستند. طبیعتا همه ما عادت کردیم که در همه کنکورها بخش قابل‌توجهی از حدود ۴۰ نفربرتر در تمامی رشته‌ها اهل یا ساکن پایتخت هستند. برای نمونه تعداد تهرانی‌ها در ۵سال اخیر در میان رتبه‌های برتر به این ترتیب است: ۱۱ – ۲۰ – ۱۳ – ۱۷ – ۱۶ و این در یک معادله ساده یعنی تهرانی‌ها در وضعیت و کیفیت بهتر آموزشی قرار دارند. به همین میزان نیز در رتبه بعدی فراوانی رتبه‌های برتر، این مراکز استان‌ها هستند که همواره نام دانش‌آموزان‌شان در فهرست رتبه برتری‌ها به چشم می‌خورد. در یک نگاه کلی می‌توان این‌طور تحلیل کرد که محل زندگی تا حدود زیادی با کسب رتبه برتر در کنکور ارتباط مستقیم دارد. در این گزارش با اعداد و ارقام و بررسی وضعیت رتبه‌های برتر ۲۰سال برگزاری کنکور به نتایج جالبی دست یافتیم این که : مجموع میزان تهرانی ها و مراکز استان ها در جمع رتبه های برتر در ۲۰ سال کنکور ۸۳ درصد و مجموع میزان سایر شهرستان ها در این مدت در جمع رتبه های برتر فقط ۱۷ درصد است .
آیا رتبه‌های برتر ملاک است؟
این‌که برای بررسی «برتر بودن آموزشی» صرفا رتبه‌های کمتر از ۱۰ را ملاک قرار دهیم و درباره‌اش تحلیل و قضاوت کنیم، خود یک پرسش و چالش اساسی است که به نظر نمی‌رسد بتوان فقط با بررسی همین تعداد، نتایج آن را ملاک ارزیابی قرار داد؛ اما از سوی دیگر باید بیان کرد که آن‌چه در دسترس ما قرار دارد، همین آمار حداقلی است (معرفی نفرات برتر) و بیش از این اطلاعات مشخصی در دسترس عموم قرار ندارد؛ ضمن این که تاکنون تحلیل آماری مشخصی نیز از نتایج کلی کنکور منتشر نشده است.
نام پررنگ شمیرانات
یکی از مهم ترین مواردی که در بررسی این آمار به دست می آید، نام پررنگ شمیرانات تهران در میان رتبه برتری هاست. شمیرانات شمالی ترین شهرستان استان تهران است که در دامنه های البرز مرکزی قرار گرفته و از ۲ بخش لواسانات و رودبار قصران تشکیل شده است. این شهرستان بر اساس سرشماری نفوس و مسکن سال ۱۳۹۵ بدون احتساب جمعیت شهر تجریش دارای۲۷۹/۴۷نفر جمعیت با تعداد۱۰۷/۱۶خانوار بوده است. اما به نظر می رسد با توجه به وجوه اقتصادی این شهر، بتوان رابطه ای میان اقتصاد و تحصیل با کیفیت ایجاد کرد و در مقابل، این مناطق محروم اند که سرشان بی کلاه مانده است.
استان‌های کم‌فروغ
در میان تمام آن‌چه از بررسی محل زندگی رتبه‌برتری‌ها به دست می‌آید، به نظر در این فهرست نام دانش‌آموزان چند استان مشخص نسبت به سایر استان‌ها کمتر به چشم می‌خورد. به‌طورقطع یافتن پاسخ این موضوع و بررسی وضعیت کیفی آموزش در این استان‌ها را باید در مجالی مجزا و فرصتی مستوفا بررسی و ابعاد آن را آسیب‌شناسی کرد اما در یک نگاه کلی می‌توان بیان کرد که این استان‌ها احتمالا در دیگر شاخص‌های توسعه نیز جزو مناطق کم‌برخوردار به شمار می‌آیند. طبق بررسی ما در این گزارش، این استان‌ها عبارت‌اند از: خوزستان، سیستان و بلوچستان، هرمزگان، خراسان شمالی، کرمان و ایلام.
کنکور۹۹؛ سهم مدارس دولتی فقط ۲ نفر در میان ۳۹ رتبه برتر
وضعیت مدرسه تحصیل نفرات برتر کنکور امسال در شرایطی تقریبا مشابه با سال ۹۸ با ۶۷ درصد و فراوانی ۲۶ نفر به سمپادی‌ها اختصاص دارد. نفرات برتر در سال قبل ۷۳ درصد از مدارس سمپاد، ۱۴ درصد از مدارس غیرانتفاعی و ۱۳ درصد نیز از نمونه‌دولتی‌ها بودند که مدارس دولتی عادی هیچ سهمی در میان برترین‌های کنکور نداشتند. در عین حال نکته قابل‌توجه دیگر در کنکور امسال حضور ۵ درصدی با فراوانی ۲ نفر از جمع دانش‌آموزان مدارس تمام‌دولتی در میان برترین‌های کنکور است. نکته‌ای که به نظر می‌رسد موضوع «عدالت آموزشی» را به معنای واقعی زیرسوال برده است. رهبر انقلاب، امسال در ابتدای سال تحصیلی در سخنانی از وضعیت مدارس دولتی انتقاد کردند و گفتند: باید سطح و کیفیت مدارس دولتی از لحاظ آموزشی و تربیتی به گونه‌ای شود که دانش‌آموزان احساس نکنند با تحصیل در این مدارس امکان قبولی آنها در کنکور کمتر است و خانواده‌ها نیز تصور کنند فرزندانشان را به یک جای بی‌پناه می‌فرستند.
غفوریان/عبدالهی-روزنامه خراسان
