برگزیده کتاب تادیب النسوان ( النسا ء )

فصل هشتم :

در آداب لباس پوشیدن است.

زن باید همیشه لباس پاکیزه بپوشد وبا لباس چرب و کهنه به نظر مرد نیاید. دائم خود را مثل طاووس مست آرایش داده باشد. این نصیحت در صورتی مقبول است که مرد متمول باشد و صاحب دولت نه اینکه مرد اسباب خانه گرو گذاشته جهت زن رخت بگیرد. زن باید روزی یک مرتبه عوض کند، خاصه پیراهنی را ،که حکما روزی دوبار، و اگر نشود یک بار عوض کند. و به تقلید هرگز کار نکند که فلان خانم چنین کرد و من هم لامحاله باید چنین کنم. حق است تقلید. جایز است هرچه از هرکس می­بیند اخذ کند اگر به نظر مرد خوش آید آن را ترک نکند و اگر بد آمد به ترک آن خود را بکوشد. … منظور از خوبی و بدی رضای مرد است و تحصیل محبت. بعد از اینکه به نظر مرد نیاید هزار خوب باشد به دست بعضی خانمها دور از جان احمق دیدم که شوهر بیچاره­شان به زحمت رخت می­گیرد یراق (ساز و سامان و پوشاک و آلت و ابزار و زیور. (ناظم الاطباء ) درست می­کند و مادام­ العمر به تن زن نمی­بیند رختها یا بزک بقچه (دستمال بزرگ که در آن لباس یا چیز دیگر از جنس پارچه می‌پیچند؛ سارغ. ) است یا بزک مهمانی رفتن. آخر بی­ انصاف این بیچاره که به زحمت زیاد این لباس را درست می­کند لامحاله سالی دوبار برای خاطر شوهر بپوش که لذتی ببرد. … می­بینی مردی از لباس کوتاه خوشش می­آید مردی دیگر از لباس بلند زن این ، باید کوتاه بپوشد زن آن به هر لباس که در نظر مرد (خوش) بیاید، به همان لباس خود را آراسته کند…

اغلب مردان را دیده­ایم که در ظاهر چاره نداشته باشد از بیچارگی، بلی بلی گفته و تعریف و تصدیق حرکات خانم را کرده، ماشاالله به آسمان بلند کرده و اسفند به جهت چشم زخم خانم خواسته . و کهنه بند زیر جامه را چنانکه رسم است در آتش سوزانید.

در تعریف خانم اشعارهای خوب مناسب خوانده

خانم دور از مسئله که اینها همه اسباب استخلاص از دست خانم. اما از آن طرف که هر دو روگردان صورت شد شکرها می­کند که خوب خانم را گیس خند کردم و از شر خانم خلاص شدم و هزار ناملایم بر زبان می­ آورد و عیوبات ظاهری و باطنی خانم می ­شمارد. پس صرف ظاهر چه اعتبار دارد قلب باید تصدیق کند. و اگر کسی گوید من از زن نمی­ترسم، یا کم­عقل است، یا دروغ می­گوید. چرا که اولا آدم عاقل از خلقت

خفیف­العقل باید بترسد. ثانیا چگونه ملاحظه نکند که عصمت انسان، مال انسان، جان انسان، اولاد انسان، عیال انسان در دست زن است. هر ساعت هم که نمی­توان مثل پیراهن و زیرجامه عوض کرد لایه مونس عمر انسان است. پس باید از خداوند مسألت کرد که وضع حالشان و سلوکشان خوب باشد.

بیهوده لب ببند کین قیل و قال محض خیال است و حرف و وهم.

اللّهم اَصلح کُل فاسِدٍ مِن امور المسلمین.

زن خوش سلوک آنست که اگر یک مرتبه مرد اظهار سلامت و کراهت از چیزی یا لباس یا غیرلباسی کرد خود را رفع کند و شاد باشد، نه اینکه گره بر ابرو زند و چون برج زهرمار بنشیند و اگر کلامی ذکر شود که مثلا خانم زیر جامه شما قدری کوتاه است، فورا قهر و طرح کند کاسه به کوزه، کوزه به کاسه بزند، جواب ندهد یا جواب هم بدهد به هزار تندی که برو از جان من چه می­خواهی، زنی بگیر که خوب باشد من همین­ام، من بدم، خدا مرا بد کرده تو که نمی­توانی خوبی کنی. هزار مزخرف می­گوید که مرد بیچاره را از … (شکر) خوردن پشیمان می­کند. مرد پیش خود تصور می­کند که این چه … (شکری) بود خوردم رفتم که خوب کنم بدتر شد. ای وای که به نشد بدتر شد. خواستم که اصلاح زیرجامه خانم را بکنم فساد در کار خود نمودم و به توبه و استغفار مشغول می­شود. دریغ تغییر خانم را می­کند که خانم بد کردم، غلط کردم، نفهمیدم من زیرجامه شما را نمی­گفتم شما بد فهمیدید… البته حرارت خانم نمی­نشیند لابد یک مجلس تملقی از روی بی­میلی باید بکند آن وقت اطفاء حرارت خانم بلکه بشود اگر … واقع نشود نعوذبالله باید فرار کند.. خوشا دو دوست با هم دوست باشند چو دو بادام در یک پوست باشند حالا اگر حماقت در میان نباشد دوستی باشد و بفمد. البته باید بداند که مرد اگر عیبی برای زنش بگیرد از برای دوستی است نه دشمنی.

دوست آن کس بدان که عیب ترا (همچو) آینه روبرو گوید اگر شعور باشد. و آنچه رضای مرد است زن طالب باشد طرفین را هیچ وقت کدورتی و ملالی نسبت سالهای سال اگر گرسنه و تشنه هم باشد با نان جو و کوزه سفالین با محبت طرفین را پهار صباح عمر به خوبی و خوشی می­گذرد

… اینها از بداخلاقی زن برخواسته می­شود زن باید مثل آهن ربا مرد را در محبت بسوی خود کشیده چنان تسخیر کند که ساعتی آرام نداشته باشد.

…محبت امری است عرضی و کسبی به اندک خوبی عارض می­­شود. اینکه می­گویند محبت ما تا دم مرگ است و در محبت ثابت قدمیم دروغ می­گویند. قسم بجلاله که با کمال اظهار محبت زن به شوهر که مافوقش متصور نشود روزی که مرد داعی حق لبیک اجابت می­کند زن هنوز نعش مرد را از خانه بیرون نبرده فکر شوهر کردن (است).

… بلی تا محبت هست چنین است که می­گویند بدیها خوب به نظر می­آید، خوب که جای خود دارد پس باید به نوعی سلوک در کار شود که سلب محبت نشود و نوعی حرکت کند که این محبت بماند و همه عیوبات را بپوشاند.