…گل سرسبد اصلاحات قاجاری #دارالفنون بود. این مرکز در سال
۱۲۳۰ / ۱۸۵۲ با هدف «آموزش فرزندان پسر اعیان» برای خدمات عمومی تأسیس شد. دارالفنون تا سال ۱۲۸۰ / ۱۹۰۰ یک پلی تکنیک کاملانهادینه شده با بیش از ۳۵۰ دانش آموز بود. دانش آموختگان برتر این مرکز برای ادامه تحصیل در اروپا – عمدتا فرانسه و بلژیک، با هدف محدود کردن نفوذ روس و انگلیس – بورسیه دریافت می کردند. دولت در سالهای واپسین سده، چهار مدرسه دیگر در تهران، اصفهان و تبریز و پنج کالج وابسته به دارالفنون، دو کالج نظامی و مدارس کشاورزی، علوم سیاسی و زبانهای خارجی را افتتاح کرد. مدرسه زبانهای خارجی با همکاری اداره دولتی چاپ و انتشار بیش از ۱۶۰ کتاب منتشر کرد: ۱۶۰ عنوان پیرامون موضوعات پزشکی نظامی و کتابهای درسی و زبان؛ ۱۰ سفرنامه – از جمله سفرنامه ناصرالدین شاه به اروپا؛ ۱۰ مورد ترجمه های خلاصه شده از رمان های کلاسیک غربی مانند رابینسون کروزو دفو، سه تفنگدار دوما، دور دنیا در هشتاد روز ژول ورن، گفتارهای دکارت، اصول نیوتون، و منشأ انواع داروین، ۲۰ زندگی نامه از چهره های سرشناس جهانی – از جمله لویی چهاردهم، ناپلئون ، پتر کبیر، نیکولای اول، فردریک کبیر، و ویلهلم اول؛ و از همه مهم تر ده عنوان تاریخ ایران نظیر تاریخ ایران پیش از اسلام که عمدتا به قلم اروپاییان نوشته شده بود. در نتیجه، ایرانیان نگاه به گذشته خود و همچنین تاریخ جهان را عمدتا از منظر غربیان آغاز کردند. مشیرالدوله پدر، مؤسس مدرسه علوم سیاسی نمونه ای از دارندگان این نگرش جدید است. وی پس از بازگشت از خدمت طولانی سفارت در کشورهای خارجی، نوشتن درباره موضوعاتی مانند ملت، ملیت، حاکمیت دولت و لزوم تبدیل رعیت به شهروندان کامل را آغاز کرد.
منبع : تاریخ مدرن ایران ، یروان آبرامیان
