مصطفی ملکیان
🔹کریستوفر لاچ(Christopher Lasch)، یک محقق امریکایی در علوم اجتماعی است که در دهه ی ۷۰ میلادی کتابی با نام فرهنگ خودشیفتگی(Culture of narcissism) نوشته است. او مسئله ی فرد گرایی نابجا و افراطی را مطرح می کند. او می گفت که جامعه ی جهانی و خصوصا جامعه ی امریکایی، دچار فردگرایی افراطی و نابجا شده است، یعنی هرکسی فقط در اندیشه ی منافع خود است. این نویسنده می گوید که وضع روانی افراد در این حالت، همچون فردی است که دچار خودشیفتگی شده است.
شخصیت های خودشیفته در روان شناسی دو ویژگی عمده دارند:
۱) تنها و تنها دل مشغول خودشان هستند.
۲)ارزش های اجتماعی را وقعی نمی نهند.
این افراد، دائما در حال چرتکه انداختن به نفع خویش اند و ارزش هایی همچون عدالت، آزادی، رفاه اجتماعی، امنیت و نظم را مورد بی اعتنایی قرار می دهند.
🔹لاچ معتقد بود که جوامع هم می توانند خودشیفته باشند. اگر در جامعه ای، فردگرایی افراطی و نابجا وجود داشته باشد، این جامعه خودشیفته است. او گزارش های متعددی از جامعه ی امریکا برای تایید سخن خود می آورد. برای مثال او گزارشاتی از تجاوز در میدان های شهر، ایستگاه راه آهن، ساحل و … می آورد که زن از دیگر انسان ها کمک می خواهد، همه او را نگاه می کنند، اما کسی کمکی نمی کند.
در دهه ی هفتاد میلادی، اگر کسی این کتاب را می خواند، به ذهنش خطور نمی کرد که ممکن است این بلا بر سر جامعه ی ایران بیاید، اما امروزه می بینیم که جامعه ی ما چنین شده است.
🔹در میدان کاج تهران، واقعه ای اتفاق افتاد و فردی در ملا عام مورد ظلم قرار گرفته بود و استمداد می کرد، اما کسی به کمک او نمی شتافت. احتمالا افراد پیش خود می اندیشیده اند که این فرد از اقوام من که نیست، فرزند و خواهر و مادر من هم که نیست، پس کاری با او ندارم! تمام مواردی که او در کتاب خود می آورد، در جامعه ی امروز ما حضور مستقیم دارد. خصوصا در دهه ی هشتاد و نیمه ی دوم دهه نود شمسی که در آن قرار گرفته ایم. در واقع با تاکید بر این فردگرایی نابجا، آن خمیر مایه ی اتصال بخش های گوناگون یک اجتماع از بین می رود و جامعه دچار فروپاشی می شود.
🔹بعد از این کتاب، یک ژورنالیست آمریکایی که متفکر قابلی نیز بود، کتابی با عنوان ” پرستش من” نوشت. او ادامه ی کار لاچ را پی گرفت و مفصل تر به این مسئله پرداخت. او گفت که آدم ها کم کم در حال خودپرست شدن هستند. با نظر به جامعه ی کنونی خودمان، این خودپرستی مشهود است.
➖سخنرانی فروپاشی اجتماعی ، اسفند ۹۶
