یک استاد دانشگاه با بیان اینکه محتوای سنگین کتاب‌های درسی و تکالیف زیاد بیشتر از جنس خشونت زایی برای دانش‌آموزان است، گفت: مدرسه و برنامه درسی پنهان را به عنوان جعبه سیاه آموزش و پرورش باید بازخوانی کرد. آنچه در کلاس درس اتفاق می‌افتد جعبه سیاه آموزش و پرورش است.
بهمن حوری زاد، عضو هیات علمی دانشگاه کسرا در نشست علمی تخصصی «تبیین ابعاد جامعه شناسی، روانشناختی و تربیتی خشونت خانگی و ارائه راهکارهای تربیتی» که در پژوهشگاه مطالعات آموزش و پرورش برگزار شد و گزارش آن را تسنیم منتشر کرد، گفت: حلقه مفقوده‌ای در نظام آموزشی ما وجود دارد و آن هم درک مسئله است؛ متاسفانه در بیشتر موارد با تفکر بالغ یعنی براساس دانش، تجربیات و عادت‌ها می‌خواهیم از شر حل مسئله رها شویم در حالی‌که در مدرسه باید مهارت درک مسئله را قبل از حل مسئله آموزش دهیم.
وی افزود: خشونت یکی از این پدیده‌هاست که هنوز هم درک درستی از آن نداریم؛ نظام ما در ارزشیابی بر اساس عمل صالح اقدام می‌کند یا اشتباهات؟ عمل صالح در جامعه ما امتیاز نمی‌گیرد و وقتی فرزند یا دانش‌آموز اشتباه می‌کند، چگونه با آن برخورد می‌کنیم؟ باید بدانیم که اشتباه جزو لاینفک یادگیری است و اگر دانش‌آموز اشتباه نکند، یاد نمی‌گیرد پس در ارزشیابی نگاهمان به عمل صالح باشد و ضعف‌ها را بزرگ نکنیم.
این استاد دانشگاه با طرح این پرسش که جایگاه آموزش و یادگیری مهارت‌های زندگی، سواد عاطفی، سواد ارتباطی، مهارت گوش دادن، آموزش تفکر انتقادی و خلاق در نظام آموزشی ما کجاست، افزود: البته در دوره ابتدایی این حرکت آغاز شده و به خلاقیت بچه‌ها توجه می‌شود و امیدوارم به دوره‌های بعدی هم منتقل شود.
حوری زاد بیان‌کرد: نظام آموزشی و فرزندپروری ما رقابتی است یا رفاقتی؟ متاسفانه این نظام رقابتی است و شرایط ناعادلانه ایجاد می‌کند، از سوی دیگر پدیده کنکور نابودکننده آرامش نوجوانان است.
این استاد دانشگاه مطرح کرد: در یک خانواده مقتدر، خط قرمزها و حد و مرزها مشخص است آیا تا به حال شده در خانواده خود نشسته و در مورد خط قرمزها صحبت کنیم؟! فرزندپروری مقتدرانه، دانش‌آموز شاد و موفق تحویل می‌دهد اما سبک فرزندپروری مستبد، فرزندی را تحویل می‌دهد که ممکن است موجب خشم و خشونت شود.
حوری زاد افزود: متاسفانه در برخی خانواده‌ها شاهد هستیم که مادر می‌گوید بچه‌ها باید از پدر بترسند و به باورهای غلط در فرآیند فرزندپروری اهمیت می‌دهند؛ از سوی دیگر در مدرسه دانش آموز باید ساکت، بی حرکت و چشم دوخته به معلم باشد که تمام این عوامل می‌تواند منشأ خشونت باشد؛ بدرفتاری با کودک، تضاد والدین با یکدیگر، عدم نظارت پدر و مادر موجب فضای مسمومی در خانواده می‌شود و خشونت را از خانواده به جامعه و مدرسه منتقل می‌کند.
این استاد دانشگاه گفت: دانش‌آموزی که رفتار خشن را از مدیر و معلم مشاهده می‌کند، آسیب می‌بیند و بچه‌هایی که شاهد خشونت هستند نیز آسیب می‌بینند و همین موضوع باعث می‌شود تا دانش‌آموز خشونت را فرا بگیرد، برای خشونت‌زدایی در مدارس چه کرده‌ایم؟ مدرسه و برنامه درسی پنهان را به عنوان جعبه سیاه آموزش و پرورش باید بازخوانی کرد آنچه در کلاس درس اتفاق می‌افتد جعبه سیاه آموزش و پرورش است.
حوری زاد افزود: برنامه درسی حرفی برای آموزش صلح ندارد و بیشتر از جنس خشونت زایی است؛ حجم زیاد کتاب‌های درسی و حجم تکالیف زیاد و فشاری که به کودک وارد می‌کند او را از درس خواندن منزجر می‌کند؛ از سوی دیگر ناکارآمدی روشهای تاریخ مصرف گذشته، کنکور، رقابت، ارتباطات نامطلوب، حجم زیاد کتابها، معماری نامناسب فضاهای آموزشی، بی‌عدالتی در مدرسه، دانش‌آموزان ساکت و بی حرکت و چیدمان صندلی و میز و نیمکت‌ها در شکل‌گیری خشونت در فضای مدرسه تأثیر دارند.
وی خاطرنشان کرد: در مدارس ما برای ایجاد تفاهم، بهبود مهارت‌های اجتماعی، روحیه همکاری و همدلی دانش‌آموزان چه آموزش‌هایی ارائه می‌شود؛ خشونت‌های روانی رایج مثل تمسخر، حسادت، توهین، معرفی سرصف، تقسیم‌بندی دانش‌آموزان به دو گروه زرنگ و تنبل منجر به خشونت خواهد شد؛ روح آموزش ابتدایی مشارکت است و من افتخار می‌کنم به مدارس ابتدایی چرا که دبستان گذرنامه زندگی است.
این استاد دانشگاه با اشاره به راهکارها متذکر شد: گسترش فرهنگ گفتگو و همدلی در مدرسه و خانواده، بسیار مهم است از سوی دیگر باید در دبستان‌ها گفتگو را رقم زد؛ ارتقای جایگاه مشاوره در مدرسه، آموزش والدین و معلمان، بازنگری برنامه‌های درسی برای رعایت اصول تحول روانی و شناختی کودکان، جایگاه سلامت روان در دوره ابتدایی و برنامه‌های درسی و مهارت ابراز وجود و اجازه دادن به کودکان برای حرف زدن باید مورد توجه قرار بگیرد.
