در قرن ۲۱ کشورهایی از نظر اقتصادی، سیاسی، علمی و … موفق‌اند که دارای سیستم‌های آموزشی پیشرفتهای هستند. تعلیم و تربیت قوی و پویا یکی از بازوهای بسیار تاثیرگذار این کشورها در تمامی عرصه‌های موفقیت است. امروزه با داشتن تعلیم و تربیت قدیمی نمی‌توان از پیشرفت و توسعه صحبت کرد و در عرصه رقابت‌های جهانی، جا و رتبه‌ای برای خود رقم زد.
علاوه بر این با نسخه قدیمی نمی‌توان مشکلات زمان حاضر را حل کرد. تمامی کشورهایی که امروز به عنوان کشورهای پیشرفته و صنعتی دنیا مطرح هستند، خواه ناخواه از آموزش و پرورش توانمند، پیشرفته، رو به جلو و مطلوبی برخوردار هستند.
در قرن ۲۱ کشورهایی از نظر اقتصادی، سیاسی، علمی و … موفق‌اند که دارای سیستم‌های آموزشی پیشرفتهای هستند. تعلیم و تربیت قوی و پویا یکی از بازوهای بسیار تاثیرگذار این کشورها در تمامی عرصه‌های موفقیت است. امروزه با داشتن تعلیم و تربیت قدیمی نمی‌توان از پیشرفت و توسعه صحبت کرد و در عرصه رقابت‌های جهانی، جا و رتبه‌ای برای خود رقم زد.
علاوه بر این با نسخه قدیمی نمی‌توان مشکلات زمان حاضر را حل کرد. تمامی کشورهایی که امروز به عنوان کشورهای پیشرفته و صنعتی دنیا مطرح هستند، خواه ناخواه از آموزش و پرورش توانمند، پیشرفته، رو به جلو و مطلوبی برخوردار هستند.
مدارس این قبیل کشورها از تمامی امکانات پیشرفته آموزشی، فناوری و… برای تعلیم و تربیت بهره‌مند هستند. مدارس تقریباً در تمامی امور خود‌آزادی عمل دارند و با مشارکت دادن تمامی عوامل بدون وقفه در تلاش و کوشش هستند تا متناسب با زمان و حتی جلوتر از زمان حرکت کنند و در رقابت از مدارس دیگر کشورها عقب نمانند.
مدارس امروزی باید از شرایط و امکاناتی برخوردار باشند که نه تنها نیازهای فردی فراگیران را تامین کنند، بلکه جوابگوی نیازهای جامعه نیز باشند و پیشرفتهای فردی و اجتماعی را فراهم کنند.
در زیر، ویژگیهای مدارس قرن حاضر برشمرده می‌شود.
۱ـ آزادی عمل در تصمیم‌گیری‌ها
این گونه مدارس در امور آموزشی و تربیتی مربوط به خود استقلال کافی دارند. به‌طوری که در انتخاب نیروی انسانی، تدوین برنامه‌های آموزشی، نحوه جذب دانش‌آموزان و … اختیار کامل دارند.
۲ـ برنامه درسی جامع فراگیر
داشتن برنامه‌ای مدون با چشم‌اندازی کوتاه مدت،میان مدت و بلند مدت از ویژگیهای مهم این مدارس محسوب می‌شود.
۳ـ داشتن کادری توانمند، دلسوز و مهربان
این گونه مدارس در انتخاب کادر آموزشی، پرورشی، اداری و… بسیار حساس هستند.
شرایط خاصی را برای انتخاب تدوین کرده‌اند. به طوری که هر کسی نمی‌تواند شرایط لازم را داشته باشد. داشتن توان علمی بالا، مقید بودن به نظم و انضباط، داشتن روحیه کاری بالا و داشتن قدرت بالای روابط انسانی از جمله شرایط انتخاب نیروی انسانی است.
۴ـ مشارکت والدین در همه امور
از ویژگی مدارس پیشرفته حضور چشم گیر اولیا در امور آموزشگاه است. اولیا در تمامی امور از انتخاب معلم گرفته تا چگونگی هزینه منابع مالی مشارکت فعال دارند. بنابراین والدین عهده‌دار بخشی از برنامه‌های آموزشی و تربیتی مدرسه هستند.
۵ـ ارتباط با تمامی مدارس پیشرفته جهان
یکی از مشخصه‌های بسیار مهم مدرسه پیشرو در قرن ۲۱ بالا بودن قدرت ارتباط آن با جهان بیرون است. این گونه مدارس به واسطه مجهز بودن به فناوری‌های نوین ارتباطی قادرند با تمامی مدارس موفق جهان ارتباط برقرار کنند و از تجربیات آنها بهره‌مند شوند.
۶ـ انجام امور به صورت ماشینی
این گونه مدارس به دلیل مجهز بودن به فناوری‌های نوین الکترونیکی، تمامی امور خود را به صورت ماشینی انجام میدهند.
۷ـ ارتباط آموزش‌های مدرسه با نیازهای جامعه
مطالبی در مدارس قرن ۲۱ باید آموزش داده شود که با نیازهای جامعه همخوانی داشته باشد. اینگونه مدارس همواره در نیازسنجی فعال هستند و سعی می‌کنند دروس و مهارتی را در آموزشگاه به فراگیران تعلیم دهند که جامعه به آنها نیاز دارد.
۸ ـ تهیه و تدوین محتوای آموزشی
مدارس خود با مشارکت فراگیران، معلمان و اولیای دانش‌آموزان و با استفاده از نظرات متخصصان رشته مربوط، محتوای آموزشی را تهیه و تدوین می‌کنند و در تهیه آن نیازهای فراگیران و جامعه بر هر چیز دیگری مقدم است.
۹ـ بهره‌مند بودن از امکانات پیشرفته
در مدارس جدید، معلم برای آموزش خود انواع و اقسام ابزارهای جدید آموزشی را به‌کار می‌گیرد؛ از پوستر و چارت و اسلاید و فیلم آموزشی و اوپک و اورهد گرفته تا چند رسانه‌ای و اینترنت در این مدرسه‌ها مورد استفاده قرار می‌گیرد.
۱۰ـ به‌کارگیری روش‌های نوین آموزشی
معلمان برای آموزش، روش‌های تدریس نوین را به‌کار می‌گیرند و همیشه تلاش می‌کنند تلفیقی از روش‌ها را به‌کار گیرند. از سخنرانی و پرسش و پاسخ و بحث گروهی گرفته تا ایفای نقش، همه را برای جهت آموزش بهتر مورد استفاده قرار میدهند.
۱۱ـ هوشمند بودن
تعریف و اجرای پروژه‌های همگرا و واگرا، ایجاد سیستم هوش مصنوعی به‌منظور تولید و توسعه شاخص‌های ارزیابی عملکرد، توسعه ابزارهای نظارتی و مشورتی الکترونیکی در رابطه با فعالیتهای مدرسه، نصب و به‌کارگیری برنامه جامع MIS و… از ویژگیهای هوشمند بودن اینگونه مدارس است.
۱۲ـ مدرسه، مرکز یادگیری هماهنگ
در اینگونه مدارس سعی بر آن است که تمامی نیازهای فراگیر پاسخ داده شود و مدرسه به‌عنوان مرکز کامل یادگیری محسوب شود. یادگیری برای دانستن و باهم زیستن، از رسالت‌های اصلی مدارس امروز است.
۱۳ـ مدرسه رابط میان فرد، جامعه و جهان
مدارس امروز در کنار رسالت آموزشی و تربیتی، رسالت بسیار مهم دیگری هم دارند و آن این است که باید بتوانند به راحتی واسطه‌ای پویا بین فرد و جامعه و جهان باشند و از طریق مدرسه فراگیران بتوانند با جامعه و جهانی که در آن زندگی می‌کنند، ارتباط برقرار کنند و این از طریق وسایل ارتباط جمعی پیشرفته به‌راحتی امکان‌پذیر است.
۱۴ـ برابری فرصت‌ها
مدارس دنیای امروز باید شرایطی به‌وجود آورند که فراگیران به‌صورت برابر از فرصت‌ها بهره‌مند شوند و بتوانند استعدادهای بالقوه خود را شکوفا کنند و متناسب با توانمندی‌های خود در رشد و توسعه خود و جامعه بکوشند.
۱۵ـ محیط باز، جانشین محیط بسته کلاس
در مدارس امروزی، محل آموزش مثل قدیم به کلاس درس محدود نمی‌شود. جامعه به‌عنوان کلاس و بستری برای آموزش محسوب می‌شود. معلمان متناسب با ویژگیهای فراگیران، امکانات محل آموزش، اهداف آموزشی و… هر جا لازم باشد از تعلیم و تربیت فراگیران کوتاهی نمی‌کنند.
۱۶ـ مشارکت فراگیران در امور مدرسه
یکی از ویژگیهای شاخص مدارس امروزی این است که عنصر اصلی تعلیم و تربیت فراگیر است و تمامی عناصر دیگر انسانی و غیرانسانی باید در خدمت فراگیر باشد.
۱۷ـ تلفیق دروس نظری و عملی
در مدارس امروزی، دروس نظری و عملی در کنار هم دیده می‌شوند و در آموزش به هر دو جنبه اهمیت فراوانی داده می‌شود.
۱۸ـ سهم فراگیران در اداره مدرسه
مدارس پیشرفته امروزی از مدیریت مشارکتی بهره‌مند هستند. در مدارس امروزی سعی بر آن است که تا حد امکان امور مدیریتی و اداری آموزشگاه توسط فراگیران انجام شود و آنان سهم بیشتری داشته باشند تا علاوه بر پختگی در امور آموزشی و تربیتی، شغل‌های مدیریتی و اداری را نیز قبل از ورود به جامعه، تمرین کنند و در آن مهارت لازم را به‌دست آورند.
۱۹ـ معلم راهنمای زندگی
مثل مدارس گذشته نقش معلم صرفاً انتقال دانش و معلومات نیست. در مدارس امروزی معلم، مشاور و راهنمای فراگیران در تمامی امور به‌ویژه در امور مربوط به زندگی است.
۲۰ـ ارتقای سطح رشد فراگیر
توجه به امور معنوی و اجتماعی از جهت‌گیری‌های اصلی مدارس است و آموزش نحوه پیمودن مسیر زندگی و به عمل در آوردن دانسته‌ها همواره مورد تأکید قرار می‌گیرد.
حسین بهروش
کارشناس ارشد مدیریت آموزشی
سایت روزنامه اطلاعات-یکشنبه ۱۳شهریور ۱۳۹۰
