کتاب ریاضی ششم ابتدایی را بر می دارم تا نگاهی کنم ، هنوز چند صفحه اولش هستم که دختر کوچکم می گوید : مامان !ببین این ها چه جوری لباس پوشیدند؟! ومی خندد .من به صفحه ی کتاب نگاه می کنم تصویری است از یکی ازفراعنه ی مصر وبرده اش!!زانو زده در برابر او ،گویی در حال ستایش است برای یک هشتم چیزی که به او می دهد.( که در متن فعالیت های کتاب مشخص می شود که آن یک هشتم از قرص نانی است!!)
راستی ، چرا این تصویر ؟
چرا در تصویر عنوانی وبعضی فعالیت های این کتاب به کشور مصر باستان استناد شده است؟
این پرسش را از اولیای امر پرسیدم:
پوپک نیک طلب- روزنامه اطلاعات
اما تا آنجا که پژوهش ها نشان می دهد.اعداد کسری را ایلامیان ابداع کرده اند. آنها شناسایی اعداد را از سومری ها آموخته بودند.هنر ایلامی در غرب آسیا بسیار ممتاز بوده و حتی بر هنر مصری نیز تاثیراتی گذاشته است.
مطالعات نیز بیانگر این مطلب است که ،پادشاهی ایلام نزدیک به دو هزارسال تاپانصد و پنجاه سال پیش از میلاد در جنوب غربی سرزمین کنونی ایران برپا بود.
این پادشاهی از اتحاد دولت های کوچک تشکیل شده بود ، و تقریبا در تمامی مدت از استقلال بر خوردار بوده است.اوج شکوفایی ایلام در نیمه دوم هزاره دوم پیش از میلاد بود . سرزمین آنها از شمال تا نزدیک همدان ، از مشرق تا کرمان ، از جنوب تا خلیج فارس و از مغرب تا نواحی بین النهرین گسترده بود
بنابراین حتی اگر بگوییم مهد اعداد کسری نیز در سرزمین خودمان بوده چندان پر بیراه نگفته ایم.
پس راستی ، چرا این تصویر ؟
قیاس کردند وگفتند : شاید تلمیحی است از زمان حضرت یوسف(ع)
اما مگر نه این که، در قرآن کریم از فرمانروای زمان موسی در مصر، با عنوان فرعون یاد شده است؛ ولی از فرمانروای زمان یوسف(ع)در مصر، با عنوان پادشاه(مَلِک) یاد شده است.
بسیاری از مورخان اسلامی باور دارند که رامسس دوم فرعون همعصر موسی(ع) بودهاست. از جمله محمد بیومی مهران، استاد برجسته دانشگاه اسکندریه، در مقالهاش پس از بررسی نظرات و دلایل پژوهشگران مختلف، «رامسس دوم» را یکی از فرعونهای معاصر موسی(ع) میداند.
به عقیده اکثر کارشناسان ورود حضرت یوسف(ع) به مصر در دوره فترت دوم یا فاصله میان سلسله های سیزدهم و هیجدهم که نهاد فرعونی در مصر وجود نداشته به مصر اتفاق افتاده است.
در این دوره مصر در تصرف اقوام آسیایی بیگانه ای با عنوان هیکسوس ها یا غریبه ها بوده است. دوران حکومت این بیگانه ها در مصر حدود دویست سال به طول می انجامد.
مار کبرایی که برتاج فرعون در تصویر کتاب قرار دارد درمصر نماد چشم آتشین رع و از نشانه های خاص خاندان سلطنتی است و فقط فرعون و افراد درجه یک خاندان سلطنتی حق استفاده از این نشان را داشته اند.
بنابراین نمی توان این تصویر را از آن زمان حضرت یوسف(ع)دانست.
پس راستی ، چرا این تصویر ؟
قیاس کردند وگفتند: شایدتصویر تاریخی مصر باستان برای دانش آموزان جذاب تر باشد
تصویری که نشان دهنده ی بردگی انسان در مقابل انسانی دیگر است چه جذابیتی دارد.
مصر در دوران پادشاهی کهن شاهد موج گستردهای از به بردگی گرفتن مردم مناطقی چون فلسطین، نوبه، لیبی، و حبشه پس از کشورگشاییهای شاهان گوناگون بود. هزینه بسیار زیاد ساخت و ساز برای فرعونها و اعضای دربار و ستمی که این شاهان به بردگان و زیردستان میکردند باعث کم شدن ثروت دولت مرکزی و ناآرامی و شورش در میان مردم شد.(۴، ۱۳۸۸:ص ۱۱۰ وص۱۱۱)
قرآن کریم از روش فرمانروایی فرعون به تعبید تعبیر کرده است .تعبید یعنی بنده گرفتن ومردم را به زور نیزه به اطاعت واداشتن واز حقوق انسانی محروم کردن.
در آیه ی فَقَالُوا أَنوْمِنُ لِبَشَرَیْنِ مِثْلِنَا وَقَوْمُهُمَا لَنَا عَابِدُونَ (سوره مومنون- آیه ۴۷) پس گفتند: آیا ما به دو نفر بشر مانند خودمان ایمان بیاوریم در حالى که قوم آنها برده و فرمانبر ما هستند؟ ،نیز فرعون و مستکبران قومش میگفتند که بنی اسرائیل، بندگان مایند.
حضرت علی (ع) هم در خطبه قاصعه، محکومیت بنی اسرائیل در چنگال فرعون و تسلط ستمگرانه فرعون را «بنده گرفتن» میخواند و میفرماید: «فراعنه، آنان را به بندگی گرفته بودند.» (نهجالبلاغه، خطبه ۱۹۲)
پس انسانی ذلیل وکوچک شده که زانو زده ودست طلب به سوی فرعون که خود را خدا می داند دراز کرده است: چه جذابیتی برای نوجوانان ایران زمین می تواند داشته باشد
و مگر نه این که در ادبیات غنی وپربار فارسی حتی کوچک ترین تملق وکرنش انسان در برابر انسانی دیگر بارها وبارها نکوهیده شده است. چنان که سعدی درکتاب گلستان چنین تعلیم می دهد.
ای شکم خیره به نانی بساز
تا نکنی پشت به خدمت دو تا
ویا صائب تبریزی چنین می سراید:
دست طلب چو پیش کسان می کنی دراز/ پل بسته ای که بگذری از آبروی خویش
پس راستی ، چرا این تصویر ؟
تصویری ومطالبی که شاید در مدت کوتاهی چند میلیون از فرزندانمان می بینند وتا مدت های طولانی در فکر وذهنشان نفوذ می کند. آیا این صفحات کتاب آن قدر اهمیت ندارد ، که ساعتی بنشینیم ودرباره مطالبی که می نویسیم فکر کنیم؟ وبعد آن را به خورد روح کودکانمان بدهیم!
بیایید اگر نمی توانیم مطالب شایسته ای به آنان ارائه دهیم حدالامکان هویت ملی ومذهبی کودکان ونوجوانانمان را نشانه نرویم.
منابع وماخذ :
۱.بیومی مهـران ، محمد ،الثوره الاجتماعیه الأولى فی مصر الفرعونیه (رساله ماجستیر)، کلیه الآداب- جامعه الإسکندریه ۱۹۶۶
۲.بیومی مهـران، محمد، مصر والعالم الخارجی فی عصر رعمسیس الثالث (رساله دکتوراه)، کلیه الآداب- جامعه الإسکندریه ۱۹۶۹.
۳.پیرآمیه، تاریخ ایلام، ترجمه شیرین بیانی ، انتشارات دانشگاه تهران ،۱۳۷۲
۴.خدادادیان، اردشیر. تاریخ مصر باستان. تهران: نشر سخن، ۱۳۸۸. ص۱۱۱ وص۱۱۰
۵.کامبخش فرد،سیف اله،آثار تاریخی ایران ، تهران : سازمان میراث فرهنگی ،۱۳۸۰
۶.هیتس ، والتر ،یافته های نو از ایران باستان، تهران انتشارات علمی فرهنگی،۱۳۸۱
codex09x