آرش رمضانی
طی چند دهه اخیر، نهادهای مربوطه برای تعداد معتادان ایران عدد ثابت ۲۰۰هزار نفر را اعلام کرده و بر اساس آمار این نهادها نزدیک به ۴۰ سال است که تعداد معتادان نه کم و نه زیاد شده است و مثل قانون پایستگی انرژی تنها از سالی به سال دیگر منتقل شده است!
از دیگر سو متوسط زمان لازم برای بدست آوردن مواد مخدر در ایران، ۹الی۱۴ دقیقه است . به این معنی که اگر کسی احتیاج به تهیه شیشه داشته باشد تنها ۱۲ دقیقه بعد به آن خواهد رسید و این سریع تر از تهیه نان است.
پس اگر نگاهی به دور و برمان بیاندازیم و سری به کمپ ها و کلینیک های ترک مواد مخدر بزنیم و هر از گاهی در خیابان قدم بزنیم، متوجه خواهیم شد که آن آمار از سر دلسوزی مسوولان است و هدفش حفظ روحیه ماست!
امروز مختصری از متادون خواهم گفت. بسیاری از مخدرها پیش از آنکه به عنوان مخدر مورد استفاده قرار گیرند خاصیت درمانی داشته اند و جنس مرد به خاطر ساختار روانی و فیزیولوژیک اش بعد از یک بار استفاده از آن دارو متوجه استفاده های دیگرش هم شده است! و لیستی بلند بالا خواهد بود اگر بخواهیم نام مخدرهایی که خاصیت غیر افیونی داشته اند از ابتدا را بنویسیم.
امروز متادون نیز به لیست مخدرهای مخرب جامعه اضافه شده است. شربتی که قرار بود با نظارت کامل و زیر نظر کلینیک ها و کمپ های ترک اعتیاد توزیع گردد و موجب ترک گرفتاران شود، امروز برای خودش بازار سیاه دارد و اگر برخی از عطاری ها صرف نظر کنند از فروش قرص و شربت، دیگر باید شغلشان را عوض کنند چون مارچوبه و عرق شاهتره آنقدرها هم طالب ندارد.
اما گرفتاری در گرداب متادون
کسانی که تجربه کار در کمپ ها و کلینیک های ترک اعتیاد را دارند نیک می دانند و بارها دیده اند که گرفتارانی نه برای ترک دایمی مواد بلکه از سر بی پولی و ناتوانی در خرید مخدر، سراغ متادون می آیند که با ماهی صدهزار تومان توان تهیه روزی ۱۵ سی سی متادون را دارند و اگر اضافی هم بیاید برایشان، به قیمت خوب، سریعا مشتری اش پیدا می شود!
ترک متادون به مراتب دشوارتر و نفسگیرتر از ترک دیگر مخدرهاست چون در عموم مخدرها چند ساعت پس از ترک، ضعف قوای روانی و جسمی آغاز می شود و طی چند روز رنج، بدن توان کنترل خود را باز می یابد و طی آن روزها کوهی از درد بیمار را فرا می گیرد و سپس مخدر از بدن خارج می شود و البته تاثیر و وسوسه مصرف تا ابد با فرد است.
اما ترک متادون بسیار دشوار و زمان بر و آهسته است و رنجی پیوسته برای چند هفته بیمار را فرا می گیرد.
اما یعنی متادون اینقدر مضر است؟
قطعن جواب منفی ست. متادون برای ترک سریع و کم رنج بیمار بسیار مفید است و فرد گرفتار به محض شروع ترک زیر نظر کلینیک و شروع مصرف منطقی متادون، با نظر روانشناس باید آهسته آهسته مصرف متادون را کاهش دهد و با این شربت می توان به سرعت و با کمترین درد و بدون مطلع شدن همسایه ها از چنگ مواد افیونی رها شد ولی تمام هشدار ما از آن جهت است که نباید مصرف کننده مواد از مخدرها خود را به متادون دچار کند.
در این بین افزایش مصرف متادون و ترامادول بین پسرانی که قبلا هرگز مخدری مصرف نکرده اند شوک آور است. قرص و شربتی که قوای روانی و جسمی و جنسی را برای دقایقی افزایش می دهد و جوان در خیال قهرمان بودن فرو می رود و غافل است از اینکه چند ماه دیگر برای سرپا ایستادن هم باید روزی دو خشاب ترامادول یا ده سی سی متادون بخورد…
در شماره گذشته اندکی از شیوع اعتیاد به متادون گفتیم، ماده ای که برای درمان ساخته شد ولی امروز گرفتاران خودش را دارد و گفتیم که بسیاری از عطاری ها و دارو گیاهی ها نه از راه فروش عرق خارخاسک بلکه از طریق دارو فروشی و شغل شریف سقایت شربت متادون ، امرار معاش می کنند.
همانطور که وعده دادیم در این شماره چند خطی به ترامادول و جفت دخترانه اش، ریتالین خواهیم پرداخت.
در مورد چیستی و ساختار ترامادول و ریتالین، قلم فرسایی نمی کنم و سروران می توانند در مورد ماهیت این نوع داروهای مخدر در اینترنت بگردند دقایقی.
اما شیوع این داروها چگونه ست؟ ترامادولی که درصد قابل توجهی از مردان حداقل یک بار تجربه اش کرده اند، مایه ی افزایش سوخت و ساز بدن، افزایش انرژی و انگیزه، تسلط بیشتر به اندام بدن، حس قهرمان بودن در همخوابی و افزایش کلی قوای بدنی، چون اورانیوم غنی شده در بدن پسر جاری می شود و ذوق مصرف دوباره را در بدن مرد جوان به جای می گذارد.
مصرف دوباره اما دیگر آن حجم از انرژی و توانایی را به همراه نخواهد آورد! راهکار چیست؟ مصرف بیشتر! فرد مصرف را بالا می برد تا همان حس را دوباره تجربه کند و سیر صعودی مصرف آغاز می شود و پس از چند ماه حتی برای یک پیاده روی ساده هم خوردن دو “ترامادول صد” لازم است. یعنی قرصی که با خوردن یک چهارمش، رودی از انرژی در رگ ها جاری می کرد، پس از چند ماه، قربانی را حتی برای ساده ترین کارهای روزمره به مصرف چند عددی اش مجبور می کند و البته ترک یکباره ی این مخدر، غیر از تمام دشواری هایش ، ممکن است موجب صرع و تشنج گردد.
شوربختانه در بسیاری از راسته بازارهای شهرمان، خوردن ترامادول به امری عادی و روزمره تبدیل شده و این قرص دست به دست بین فروشندگان می چرخد.
منطقا توصیه می گردد مصرف کننده ترامادول سریعا روند ترک را با مشورت روانشناس یا کلینیک ترک اعتیاد آغاز کند .
اما ریتالین.
این دارو نیز چون بسیاری از مخدرها ، زمانی برای درمان دردها و حتی ترک اعتیاد ساخته شد اما دریغ که انسان سریعا دارو را جاگزین درد می کند و در واقع دارو را به درد تبدیل می کند.
هدف از ساخت ریتالین در دهه پنجاه میلادی ، درمان افسردگی، خواب آلودگی روزانه و سندروم خستگی مزمن بود اما به تدریج مشخص شد که این دارو برای درمان کودکان بیش فعال هم استفاده دارد و امروزه یکی از بهترین درمان ها برای کودکان بیش فعال است و چون آبی ست بر آتش این کودکان.
تقویت حافظه و افزایش تمرکز و پیروزی در امتحان، از جذابیت های ریتالین برای دختران دانشجوست. پیش از این ریتالین در خوابگاه های دخترانه و بین دانشجویان غیر پزشکی سرایت داشت و متاسفانه اخیرا آمار دختران رشته های پزشکی که مصرف کننده ریتالین اند رو به افزایش است.
ریتالین نیز چون تمام مخدرها، بی وفاست! چرا که پس از دفعات اولیه مصرف، آن روی تاریک اش را نشان می دهد، مصرفش دیگر مایه افزایش تمرکز و اعتماد به نفس نمی شود و مصرف کننده را عصبی می کند و حالت تهوع و استفراغ و نوسانات ضربان قلب و فشار خون و بروز حالات روانپریشی و افسردگی پس از قطع مصرف را برای قربانی اش به ارمغان می آورد.
ین هفته و در آخرین بخش مجموعه ‘بیراهه’ به راه ها و پیش نیازهای عمومی ترک اعتیاد خواهیم پرداخت و منطقن راه های ترک اعتیاد، به تعداد تمام گرفتاران مخدرهاست و نمی توان یک راه را با جزییات برای همه تجویز کرد، اما به راه های کلی خواهیم پرداخت.
قطعن اولین قدم برای رهایی از گرفتاری مخدرها -اعم از تریاک و حشیش و مواد صنعتی و داروهایی مثل متادون- ‘طلب’ است. یعنی مصرف کننده باید خود بخواهد که رها شود و باید خودش اراده کند که ترک را شروع نماید و خانواده های محترم باید پیش از اجبار فرد گرفتار یا بستن و به زور بردنش به کمپ،اول و آهسته با وی گفتگو کنند ، سالهای سلامتی اش را به یادش بیاورند، سرنوشت گرفتاران را-نه با زبان نصیحت یا تحقیر- به او یادآور شوند.
خانواده های باید بدانند که جادو گرفتن و رمل بستن به فرد گرفتار، ممکن! است موثر واقع نشود و به میزان یک دهم از خرجی که برای دعانویسی می کنند اگر به صورت صحیح برای سلامت فرد گرفتار مصروف کنند، نتایج بیشتری دریافت خواهند کرد.
پس اول باید تلاش شود که فرد بیمار، به این درک برسد که باید رها شود. نکته دیگر آنکه فرد گرفتار در صورتی که ترک را آغاز کرد باید توسط خانواده حمایت شود و این حمایت باید به صورت محاسبه شده و منطقی صورت بگیرد و اگر با فردی که ترک کرده است بیش از حد به ملایمت و محبت رفتار شود، بسیار محتمل است که دوباره به دامن اعتیاد بیافتد.
اگر فرد در منزل مبادرت به مصرف مخدرها داشته است دکور منزل را پس از ترک او بهتر است مقداری تغییر دهید تا کمتر یادآور روزهای مصرفش باشد. حتمن فرد باید پس آغاز ترک، تمام دوستان مصرف کننده اش را برای همیشه رها کند.
نمونه رنج آوری که اخیرا به آن برخوردم این بود که یک جمع پنج نفره دوستانه که همگی گرفتار بودند، آغاز به ترک می نمایند و پس از دوره ای نگهداری در کمپ و دارو درمانی و گفتار درمانی ، همگی رها شدند و توصیه حقیر آن بود که با هم قطع ارتباط کنند که نپذیرفتند و نگون بختانه یکی از پنج نفر نمی تواند به وسوسه اش مسلط شود و به مصرف باز می گردد و همگی را دوباره گرفتار می کند.
پس تمام دوستان و آشنایانی که مصرف کننده اند ، باید پس از شروع ترک، کنار گذاشته شوند.
دیگر آنکه فرد تازه رها شده باید برنامه روزانه منظمی برای خودش تنظیم نماید شامل بر تفریحات مفید، ورزش، قدم زدن، شنیدن موسیقی آرامش بخش، خوردن غذاهای سالم و گیاهی.
خانواده ها باید بر عضو تازه رها شده شان نظارت داشته باشند و بدون ایجاد حساسیت در وی، لباس هایش را ببویند، به حالات روان و چهره اش دقت نمایند . همیشه فرد مصرف کننده گمان می کند که با استفاده از یک عطر یا جویدن آدامس می تواند صورت مساله را پاک کند و حال آنکه نشانه های مصرف در چشم و صدا و حالات رفتاری فرد کاملا مشخص می گردد.
فرد گرفتار باید خودش را پیش از مصرف به یاد بیاورد که چه بوده و چه شده است.
قبلا گفتم و باز باید اشاره کنم داروهایی مثل متادون ، “ایستگاه ترک” هستند فرد باید کاملا هوشیار باشد که در آن ساکن نشود و گرفتارش نشود و ترک متادون به مراتب دشوارتر از ترک مخدرهایی چون تریاک است و به محض مشورت با کمپ یا کلینیک یا مشاور، سربعا باید از مصرف متادون بکاهند و در یک ماه، سم زدایی را شروع کنند و پاک گردند.