نگاهی به واکنش‌ها به قتل کودک ۷ ساله اردبیلی
مرگ آتنا و چالش غفلت از آموزش کودکان
مرگ تلخ آتنا،کودک ۷ ساله پارس آبادی، پس از همدردی‌ها خیلی زود درنگی در افکار عمومی ایجاد کرد. به‌طوری‌که بخش زیادی از واکنش‌ها به قتل آتنا به این سمت و سو رفت که چطور میشود و می‌توان مانع بروز این اتفاقات شد. برخی نبود آموزش‌های پیشگیری از آزارهای جنسی در مدارس را دلیل بروز این حوادث خواندند، گروهی از جنجال سند آموزشی ۲۰۳۰ مصداق آوردند و برخی بی‌توجهی به مقوله حجاب را در بروز این اتفاقات مؤثر خواندند. همه این بحث‌ها با واکنش‌های متعددی همراه شد.
موج توئیتری علیه قاتلان خاموش
حادثه تجاوز و قتل آتنا در شبکه‌های اجتماعی و به‌ویژه توئیتر نیز واکنش‌های زیادی به همراه داشت که کاربران با هشتگ قاتلان خاموش درباره تجربه تجاوز و آزارجنسی نوشته بودند. گروهی از کاربران که خواستار اعدام قاتل آتنا بودند و گروهی دیگر که مخالف اعدام بودند. یکی از کاربران در توئیتی نوشته بود: «من هم می‌گویم نه به اعدام و جدا تکراری است که «اگر بچه خودت هم بود این را می‌گفتی؟ » به‌خاطر بچه‌هایمان باید به اعدام نه بگوییم چون باعث خشونت مضاعف میشود. » یکی دیگر از کاربران نوشته بود: «مخالفت با اعدام مخالفت با مجازات و تطهیرکردن مجرم نیست؛ اعدام مجازاتی غیرانسانی و قتل عمد قانونی است. نه به اعدام «حتی اگر… » ندارد. » پیش از مشخص‌شدن نتایج آزارجنسی آتنا، موجی در توئیتر به راه افتاد که مشکل اصلی را بدحجابی می‌دانستند. حسین ابراهیمی یکی از کاربران روحانی توئیتر نوشته بود: «قاتل آتنا خانم‌هایی هستند که با لباس‌های محرک و چسب که همه جای دنیا فقط قشر خاصی می‌پوشند، امان از جوان‌ها می‌برند! » این توئیت نیز واکنش‌های بسیاری داشت؛ تا جایی که الهام فخاری، منتخب پنجمین شورای شهر تهران در توئیتر خود نوشت: «قاتل آتنا، ستایش و بسیاری دیگر، نادانی، پافشاری بر نادانی و تلاش مستمر برای سر خود را زیر برف کردن است. » یکی دیگر از کاربران نوشته بود: «باید آموزش مسائل جنسی به کودکان داده شود تا اگر اتفاقی برایشان افتاد بدون خجالت کشیدن با خانواده‌هایشان در میان بگذارند. » در این میان سند ۲۰۳۰ و بند آموزش به کودکان برای پیشگیری از این اتفاقات مطرح شده بود ولی باید در نظر گرفت که مشکل آزار جنسی کودکان در ایران نیازمند آموزش در همه حوزه‌ها است، اینکه فقط به کودک آموزش داده شود که نه بگوید یا از حقوق خود بر بدنش آگاه باشد کافی نیست، پدر و مادرها، معلمان و.. باید با همکاری نهادهای مختلف پیگیر این موضوع باشند. علاوه‌براین کلیپ‌ها و اینفوگرافی‌های بسیاری با محتوای آموزش آگاهی از آزارجنسی به کودکان در شبکه‌های اجتماعی منتشر شد.
همه واکنش‌ها به فاجعه پارس آباد
پس از شبکه‌های اجتماعی که قتل آتنا اصلانی، کودک قربانی کودک‌آزاری را در ابعاد وسیعی پوشش دادند، نوبت به واکنش چهره‌ها و مسئولان رسید. اسحاق جهانگیری، معاون اول رئیس‌جمهوری ضمن ابراز تأسف از قتل این کودک خواستار رسیدگی فوری به جنایت هولناک قتل «آتنا اصلانی» و مجازات قاتل شد. علی ربیعی وزیر تعاون، کار و رفاه اجتماعی نیز به قتل آتنا واکنش نشان داد و گفت باید به گونه‌ای عمل کنیم که دیگر در جامعه شاهد قربانی شدن آتناها و ستایش‌ها نباشیم. علی ربیعی در نشستی با بیان اینکه در بخش اعتیاد، طلاق، خودکشی، همسرآزاری و کودک‌آزاری و ضرب و جرح مسئولیت داریم، به ضرورت پیشگیری در سطوح مختلف اجتماعی پرداخت و گفت: «پیشگیری از مسئولیت‌های شناخته شده ماست و باید غربالگری‌های سلامت اجتماعی را گسترش دهیم. » او از تعبیر معماری روانی و اجتماعی برای پیشگیری از آسیب‌ها استفاده کرده و تأکید کرده است که تنها به این وسیله است که می‌توانیم با پدیده‌هایی چون تجاوز جنسی به کودکان مواجه نباشیم. علی لاریجانی، ریس مجلس شورای اسلامی نیز در اینستاگرام خود نوشت: «حادثه تلخ قتل دختر نازنین، دل‌های همه ملت شریف ایران را داغدار و اندوهگین کرده است. چهره معصومانه و نگاه پاک این کودک، تلخی و تاثر از مرگ جانکاهش را، بیشتر و ناگوارتر می‌کند. همه ما در غم و اندوه از دست دادنش به همراه خانواده محترم و عزیزش محزون و متأسف هستیم. ضمن اظهار همدردی و تسلیت این حادثه تلخ، از خداوند متعال برای خانواده محترم و به‌ویژه مادر داغدارش و همچنین مردم بزرگوار پارس‌آباد صبر و شکیبایی مسئلت می‌کنم. » او در ادامه این پیام از قوه‌قضائیه خواست تا در اسرع وقت و با دقت به پرونده این جنایت رسیدگی کند.
مرگ دلخراش آتنا وزیر بهداشت را نیز واداشت تا چند خطی درباره اهمیت سلامت روان در جامعه و نقش آن در تعادل و تثبیت امنیت اجتماعی بنویسد. حسن قاضی زاده هاشمی در یادداشتی که در کانال تلگرامی‌اش منتشر کرده است، گفته: «بارها از اهمیت سلامت روان در جامعه و نقش آن در تعادل و تثبیت امنیت اجتماعی سخن گفته شده است. مطالعات انجام شده در حوزه روان‌پزشکی نشان می‌دهد در جوامع بشری سوءرفتار جنسی با کودکان، شایع‌تر از آن چیزی است که تصور میشود؛ به گونه‌ای که بر‌اساس نتایج پژوهش‌های میدانی، در کشورهای غربی تا ۲۷ درصد دختران در کودکی مورد بدرفتاری یا آزار جنسی قرار گرفته‌اند. »
او با تأکید بر اینکه زخم‌های برجای مانده از چنین حوادثی، به آسانی التیام نمی‌یابد، گفته است: «داستان غم‌انگیز آتنای عزیز، بار دیگر ثابت کرد در کنار برخوردهای قاطع قضایی، با توجه به اقتضائات فرهنگی، نیازمند توجه به سلامت روان در جامعه و ترویج آموزش‌های لازم در مقاطع سنی و تحصیلی از طریق والدین، نظام آموزشی و رسانه‌ها، به‌ویژه صداوسیما هستیم. »
واکنش‌ها به اینجا محدود نشد و رئیس سازمان بهزیستی نیز به مرگ دردناک «آتنا» واکنش نشان داد.
انوشیروان محسنی بندپی در یادداشت خود با تأکید بر اینکه مرگ دردناک و ناباورانه آتنا، نه‌تنها پدر و مادر این دختر ۷ ساله، بلکه همه مردم ایران را ماتم‌زده کرد، نوشته است: «دیروز «ستایش»، امروز «آتنا» و امیدواریم تکرار نشود، این درد اجتماعی که آسیب بزرگی به پیکره سلامت اجتماعی وارد کرده است. » او علت‌یابی وقوع چنین پدیده‌هایی را که ریشه در عوامل متعددی دارد نیازمند مطالعه دقیق دانسته و تأکید کرده است: «سازمان بهزیستی به‌عنوان متولی مسائل اجتماعی بر خود واجب می‌داند تا نسبت به ریشه‌یابی دقیق اینگونه پدیده‌های زشت اجتماعی اقدام کند که در‌این‌راستا کمیته‌ای ویژه از کارشناسان برای بررسی موضوع در سازمان بهزیستی تشکیل شده است. بی‌شک برای ریشه‌کن کردن این آسیب‌ها در جامعه به جهت آثار مخربی که بر سلامت اجتماع دارند، اولویت بر پیشگیری و آموزش است. »
بندپی به یکی از اقدامات سازمان بهزیستی با نام طرح نظام مراقبت‌های اجتماعی دانش‌آموزان (نماد) که با همکاری وزارت بهداشت، آموزش و پرورش، وزارت کشور، معاونت پیشگیری قوه‌قضائیه، بنیاد برکت، کمیته امداد و چندین سازمان دیگر به تازگی آغاز شده ،اشاره کرده که به گفته او به منظور حساس‌سازی و آگاه‌سازی دانش‌آموزان و واکسینه کردن آنها در برابر این پدیده‌های اجتماعی مخرب در دست اجرا است. هدف از این طرح توانمندسازی دانش‌آموزان نسبت به مسائل اجتماعی و افزایش مهارت‌های فردی در راستای کاهش معضلات اجتماعی است.
واکنش انجمن‌های حامی حقوق کودکان به قتل آتنا
علاوه بر سیاست‌گذاران انجمن‌های حامی حقوق کودکان و نهادهای مدنی آموزشی کشور نیز در بیانیه‌هایی نسبت به این حادثه تلخ واکنش نشان دادند. انجمن حمایت از حقوق کودکان در بیانیه‌ای ضمن ابراز تأسف عمیق از این واقعه ناگوار، از آن به‌عنوان «تلنگری هرچند پر تکرار بر افکار عمومى» یاد کرد که ساختار اجتماعی را وادار می‌کند تا نسبت به باز‌شناسی نقش محیط و اجتماع در چرایی تحقق چنین جنایت‌های دردناکی تعمیق بیشتری داشته باشد. در بخش‌هایی از این بیانیه آمده است: «این کودک معصوم بیش و پیش از آنکه قربانی اندیشه و رفتار غیرانسانى یک مجرم سابقه‌دار شود، قربانی ناآگاهی‌هایی شده است که اجتماع در رفع آنها آن‌گونه که شایسته است همت نگمارده، قطعا اجتماع نیز دربرگیرنده تمامی نهادها از اصلی‌ترین آن که خانواده است تا دیگر نهادها خواهد بود. » معطل ماندن لایحه حمایت از کودکان و نوجوانان در مجلس، برای جلوگیری از تکرار چنین فجایعی یکی دیگر از مواردی است که در بیانیه این نهاد مدنی حامی حقوق کودکان بر آن تأکید شده است. «اجرای ضعیف قانون حمایت از کودکان و نوجوانان مصوب سال ۱۳۸۱، همگی مسبب وقوع چنین حوادثی هستند. وقت آن است که رسانه‌ها و مسئولان برای حساس‌سازی جامعه نسبت به موارد مزبور وارد عمل شوند. از آنجایی که حقوق کودکان به دلایل روشن مورد حمایت ویژه قوانین داخلى و قواعد بین‌الملل است، جنایت علیه آتنا اصلانى ۷ساله، نقض آشکار و دردناک حقوق کودک محسوب و محکوم نمودن آن نیز بی‌توجه به چرایی آن مفید به فایده نخواهد بود. »
در بیانیه‌ای دیگر کانون صنفی معلمان پیرامون واقعه هولناک تجاوز و قتل آتنا اصلانی خواستار اصلاح نظام آموزشی و تربیتی کشور در مقابله با چنین بحران‌هایی شد. واقعیت این است و باید اقرار کرد که روش‌های تربیتی حاکم، به‌واسطه سیطره نگاه سطحی و تک بعدی و عمدتا ایدئولوژیک به مقوله آموزش‌وپرورش و تلاش بیهوده برای حفظ ظواهر، جهت مطلوب جلوه دادن فرهنگ جامعه، تاکنون، دستاورد قابل قبولی نداشته است و نیم نگاهی به آمارهای جهانی، بیانگر این واقعیت تلخ است که کشور ما، در زمینه فساد و جنایت، در وضعیت نگران‌کننده‌ای قرار دارد. به راستی آیا زمان آن نرسیده است که مسئولان کشور به خود آیند و در روش‌های منسوخ تربیتی، تجدیدنظر کنند؟ آیا زمان آن فرا نرسیده که آموزش‌وپرورش کشور، در مسیری که برایش تعریف کرده‌اند بازنگری کند و به جای تحمیل خروارها خروار مفاهیم کهنه و بعضا بی‌فایده، بخشی از نیرویش را صرف آموزش مسائلی کند که نیاز امروز و آینده زندگی فردی و اجتماعی است؟ بیایید باور کنیم که خطر در کمین تک تک فرزندان ماست. آنچه دیروز برای ستایش‌ها اتفاق افتاده و امروز برای آتنا اصلانی، فردا می‌تواند دامنگیر فرزندان ما و شما شود. در این رابطه، آموزش بهداشت و سلامت جنسی و توانمندسازی کودکان در برابر آزار و سوءاستفاده جنسی باید در اولویت قرار گیرد. روزنامه وقایع اتفاقیه
