فصل تازه ای در تعلیم و تربیت گشوده است در حالی که چند سالی است سند تحول بنیادین تلاش می کند کفه سنگین آموزش را با کفه تربیت متعادل تر کند و مدارس جای محفوظات صرف نباشد. حالا دیگر دوره ابتدایی توصیفی شده است و خبرها حکایت از آن دارد که امسال پایه اول و دوم و سوم دبستان دیگر مشق شب هم ندارند و تکالیف مهارت محور جایگزین رونویسی ها و مشق شب ها خواهد شد .
سال تحصیلی ۹۸-۹۷با استقرار کامل نظام آموزشی ۶.۳.۳و اضافه شدن پایه دوازدهم، امسال آزمون سختی را پیش رو دارد و برای چندمین بار طی دهه های گذشته نظامی جدید در آموزش و پرورش نظامند می شود.
گروه هدف آموزش و پرورش
از ۱۴میلیون دانش آموزی که سال تحصیلی جدید را آغاز کردند، هفت میلیون و ۸۰۰هزار دانش آموز ابتدایی که یک میلیون و ۳۰۰نفر آنها برای اولین بار قدم در مدرسه گذاشتند، شاید بتوان گفت مهمترین گروه های هدف آموزش و پرورش هستند. سید محمد بطحایی وزیر آموزش و پرورش طی یک سال گذشته به کرات از سبک کردن کوله پشتی دانش آموزان (اشاره به سنگینی کتاب های درسی و کمک درسی دانش آموزان خصوصا در مقطع ابتدایی)، بازگشت نشاط به مدارس، حذف آزمون های زائد از دوره ابتدایی و ورودی مدارس خاص در متوسطه اول، حذف کتاب های کمک درسی مقطع ابتدایی، حذف رقابت های فردی و جایگزینی آن با رقابت های گروهی و آموزش مهارت زندگی به دانش آموزان دوره ابتدایی سخن گفته است. گام هایی نیز در این زمینه برداشته شده است که سال گذشته نمونه آن را در حذف پیک های نوروزی مشاهده کردیم و امسال نیز علاوه بر حذف مشق شب دوره اول ابتدایی، در مقطع ابتدایی هفته ای دو ساعت از کلاس درس کاسته شده تا دانش آموزان بر حسب برنامه ریزی مدرسه به کسب مهارت بپردازند .
۱۰هزار کلاس جدید
اما سال تحصیلی جدید گرچه با نوید افتتاح ۸۰۰۰کلاس درس آغاز شد و حتی به گفته مسئولان قرار است تا پایان سال تحصیلی این تعداد به ۱۰هزار کلاس درس برسد، گرچه دانش آموزان زلزله زده سر پل ذهاب امسال ۵۷مدرسه تخریبی خود را ساخته شده تحویل می گیرند و باز با وجود خبر خوش ساخته شدن ۶۷سالن ورزشی ۱۶استخر و ۱۰۸فضای پرورشی و هزینه کردن نزدیک به ۱۴۵۰میلیارد تومان برای ساخت و نوسازی مدارس و رساندن کلاس های درس یه نزدیک به ۵۰۰هزار عدد، اما همچنان یکی از چالش های جدی آموزش و پرورش کمبود سرانه آموزشی در برخی نقاط کشور است. همچنان مدارس و کلاس های فرسوده در گوشه و کنار کشور جا خوش کرده است و شاید تنها همین مدارس هستند که از شنیدن صدای قدم های دانش آموزان و هیاهوی آنها به وجد نیایند و تن و بدنشان بلرزد.
حکایت کتاب های درسی
اما تالیف و چاپ ۱۴۰میلیون جلد کتاب درسی در ۱۲۰۰عنوان برای ۱۲پایه آموزشی هم یکی از چالش های جدی آموزش و پرورش است که خصوصا درباره کتاب های نونگاشت هفته ها و ماه اول سال تحصیلی خبرسازی زیادی دارند.
در این سال ها اشتباهات کتاب های درسی کم نبوده اند همانطور که کتاب های نونگاشت شمارشان بسیار قابل توجه بوده است. مسئولان می گویند تا سه سال آینده دیگر کتاب های نونگاشتی نخواهیم داشت اما شاید یکی از مهمترین گلایه های آموزشی این است که این میزان کتاب درسی و عناوینی که تک تالیفی هستند با شمار زیادی کتاب کمک درسی که در حواشی آنها رشد می کند، همچنین نفس گیر بودن مطالب درسی خصوصا در دوره های متوسطه، چقدر فضا را برای نشاط آفرینی و تحرک و همچنین مهارت آموزی باز می گذارد. آنچه به نظر در سال تحصیلی جدید تغییر چندانی نکرده است، علیرغم خواسته های وزیر آموزش و پرورش همچنان نگاه آموزش زده این سیستم است و سایه کنکور که همچنان بر این نظام تعلیم و تربیت سنگینی می کند.
سال تحصیلی جدید امسال گرچه همچنان به سنوات سال های گذشته با معوقات فرهنگیان آغاز شد و شاید کم کم این باور که روزی برسد که آموزش و پرورش سال تحصیلی را بدون بدهی به فرهنگیان آغاز کند به خیالی خوش بماند، اما قبل از شروع سال تحصیلی چند خبر خوش نیز برای فرهنگیان رسید. فرهنگیانی که به قول وزیر آموزش و پرورش با تمام کمبودها چراغ تعلیم و تربیت را روشن نگاه می دارند.
بازماندگان از تحصیل
علیرغم تلاش های آموزش و پرورش و به کارگیری روش های متعدد برای جذب بازماندگان از تحصیل اما به گفته وزیر آموزش و پرورش در شروع سال تحصیلی جدید همچنان ۱۴۲هزار دانش آموز بازمانده از تحصیل در دوره ابتدایی خواهیم داشت.این کودکان که مهری بدون کلاس درس و نیمکت و همشاگردی را تجربه می کنند، آن بخشی از سکه ناکامی های آموزش و پرورش هستند که البته این نهاد به تنهایی برای حل چالش آن نمی تواند قدم بردارد.
به گفته مسئولان نسبت به سال گذشته مدارس دولتی رشد ۱۱۰۰مدرسه را داشته اند و سال تحصیلی جدید با ۹۱۷۲۱مدرسه دولتی آغاز شد اما درباره آمار مدارس غیردولتی مجتبی زینی وند رئیس سازمان مدارس غیردولتی در آستانه آغاز سال تحصیلی به خبرنگار مهر گفت: ما معمولا آمار مدارس غیردولتی را ۱۵مهرماه اعلام می کنیم.
وی در پاسخ به این پرسش که با توجه به شرایط اقتصادی کشور آیا در میزان ثبت نام دانش آموزان در مدارس غیردولتی کاهشی وجود داشته و خصوصا در پایه های ورودی هر مقطع این کاهش را شاهد بوده ایم یا نه بیان کرد: آمار ما در حال حاضر دقیق نیست اما مبنای آمار ما سامانه سناد است که برآورد ما تا اینجا کاهش یا افزایشی را نشان نمی دهد.
ضمن اینکه هنوز سه درصد از کسانی که طبق برآورد ما ثبت نامشان قطعی نشده مانده اند.
وی که در طول تابستان تاکید بسیاری بر برخورد با متخلفینی که شهریه بیش از مصوب دریافت کنند، داشت، درباره اعتراض موسسین مدارس غیردولتی به این موضوع که در ماه های اخیر هزینه ها افزایش پیدا کرده و آموزش و پرورش اجازه دریافت اضافه بر شهریه را نمی دهد، بیان کرد: ما اجازه دریافت اضافه شهریه را نمی دهیم اما شهریه مصوب ما مربوط به اسفند سال گذشته است و در این ۶ماه هزینه ها افزایش داشته است. ما به دنبال استفاده از ماده های حمایتی برای موسسین هستیم.
اولین بحث ما صندوق حمایت و تسهیلاتی است که نیاز است به این مدارس داده شود. از طریق سازمان برنامه و بودجه پیگیر آن هستیم.
وی در پاسخ به این پرسش که برخی نگران افت کیفیت این مدارس هستند، اظهار کرد: واقعیت این است که این مدارس با مشکلات هزینه ای جدی رو به رو هستند و ما از طریق ماده ۱۰، ۱۳و ۲۵به دنبال احیای کمک های دولتی به آنها هستیم.
معلمان از هیچ دانش آموزی ناامید نشوند
اما رضوان حکیم زاده معاون آموزش ابتدایی نیز درباره اینکه در آغاز سال تحصیلی جدید چه توصیه ای به معلمان ابتدایی دارید، گفت: من به عنوان متولی آموزش ابتدایی کشور از تمام معلمان ابتدایی می خواهم از هیچ دانش آموزی ناامید نباشند. هر کدام از این کودکان نیازمند توجه ویژه هستند.
وی در پاسخ به این پرسش که یکی از نگرانی هایی که با آغاز مهر شروع می شود بحث تعطیلی های مکرر مدارس به دلایل متعدد خصوصا در کلانشهرهاست، برای آن چه راهکاری اندیشیده شده، بیان کرد: در دوران کودکی ما برف های بسیار سنگین می بارید و حتی گاهی ما از ایوان خانه وارد کوچه می شدیم و مدارس هم تعطیل نبود. در دنیا مثلا در کشورهای اسکاندیناوی هم اینگونه نیست تا برفی ببارد همه جا تعطیل شود چون در این صورت مدام باید تعطیل باشند.
وی ادامه داد: حتی درباره آلودگی هوا هم راهکار تعطیلی نیست چون تجربه نشان داده در این ایام کودکان بیشتر در معرض خطر آلودگی هستند چون یا با والدینشان سر کار آنها می روند یا در کوچه و خیابان هستند. به نظرم بهترین راهکار متناسب سازی فضای آموزشی با توجه به شرایط اقلیمی است که به هر بهانه ای مدارس را تعطیل نکنیم.
پاییز با مهر آغاز شد و سال تحصیلی جدید نیز. کودکان و نوجوانان این سرزمین در هر گوشه ای لایق بهترین مهربانی ها هستند و دوران تحصیلی بی دغدغه و پر بار. خاطره ها در این سال ها رقم می خورد و بهترین دوران یادگیری از سر آنها می گذرد. این میان تلاش هر معلمی در کلاس درس و هر مسئولی پشت میز مدیریتی در آموزش و پرورش جز این رقم نمی خورد که بر فرصت ها افزون شود و از چالش ها کاسته شود.
آزاده سهرابی – مهر
——————