علی حبیبی*
معلمی شغل مهمی هست از این رو همه کسانی که به دیگران می آموزند معلم هستند و قابل احترام و تکریم.
توسعه فرهنگی، اقتصادی، اجتماعی و سیاسی هر جامعه ای متاثر از آموزه های معلمان است. دانش آموزان به عنوان فراگیر و معلم نیز در جایگاه آموزنده علم و پرورش دانش آموزان، سرمایه جامعه محسوب می شوند، سرمایه ای که منشاء تولید ثروت هستند.
هیچ جامعه ای بدون معلم به دانایی نمی رسد. جامعه بدون دانایی توانمند نمی شود و این یعنی دوری جامعه از توسعه. قطعا توسعه پایدار هر جامعه ای با آموزش و پرورش کارآمد و پویا و دانش آموزان خلاق و مبتکر حاصل خواهد شد و هر چه جامعه از چنین دستگاه تعلیم و تربیتی به دور باشد به همان نسبت نیز از توسعه پایدار به دور خواهد ماند.
اما چه زمانی جامعه به معلمان توانمند برای تربیت نسل آینده کارآمد خواهد رسید؟ پاسخ به این پرسش پیش بینی دوره های آموزشی برای معلمان است. معلمان همچنان که آموزش می دهند باید آموزش نیز ببینند تا دانش آنان به روز شود و آن را به دانش آموزان انتقال دهند.
معلمان چگونه می توانند سرمایه ها را حفظ کنند و به تولید دانایی در جامعه کمک کنند؟ معلم در کنار شرکت در دوره های آموزشی باید مطالعه گر هم باشد زیرا هم به افزایش اطلاعات او منتج می شود و هم دانش آموز را کتابخوان بار می آورد. کودکان و نوجوانان بسیاری از رفتارها را از دیگران یاد می گیرند بنابراین وقتی معلم و والدین کتاب نخوانند دانش آموز نیز کتابخوان نمی شوند و این مساله، امروز یکی از دردهای جامعه ما است.
دغدغه معلمان باید تعلیم و تریبت دانش آموزان به عنوان آینده سازان جامعه باشد و اگر غیر از این باشد نظام تعلیم و تربیت با اختلال رو به رو خواهد شد. امروز همه کسانی که با فکر مردم و آینده سازان جامعه سر و کار دارند باید دغدغه آنان رشد سرمایه های انسانی باشد و این مهم زمانی حاصل می شود که معلم حتی پس از فراغت از یک روز کار در مدرسه، در پی تحقیق، پژوهش و مطالعه در رشته مورد نظر خود باشد تا آموزه ها را به درستی به دانش آموزان انتقال دهند.
کشورهایی مثل ژاپن، معلمان دوره ابتدایی را از بین توانمندترین افراد انتخاب می کنند. در این کشورها معلمان از نظر مسائل مادی و معنوی در درجه بالایی قرار دارند تا بتوانند نسل کنونی و آینده را برای زندگی در دنیای آینده آماده کنند. این مهم در کنار همان مطالعه وافر و تجربه به دست آمده است و جامعه ما نیز باید این گونه عمل کند.
در ایران معلمان غیر از دغدغه تعلیم و تربیت مطلوب دانش آموزان،نباید نگرانی دیگری نداشته باشند و مسائل مادی و معنوی آنان باید بدون مشکلی برآورده شود. زیرا کار معلمی بسیار مهم است چون با تربیت یک نسل یا بیشتر سر و کار دارد، از این رو هیچ فردی بدون این ویژگی ها نمی تواند معلمی کند و نسل آینده متناسب با شرایط و نیاز هر جامعه ای تربیت کند.
همین حالا خروجی آموزش و پرورش ما چیزی نیست که بتواند تمدن بزرگ ایران را به جهان معرفی کند. یکی از دلایل آن می تواند برنامه های ناکارآمد دستگاه تعلیم و تربیت کشور باشد. همان طور که می دانیم دستگاه تعلیم و تربیت کشور شامل دو واژه «آموزش» و «پرورش» است که دستکم در برنامه های مدرسه باید به طور مساوی به هر دوی آن توجه شود.
در سال ها یا دهه های اخیر، وجه «آموزش» در مدارس بیشتر مورد توجه قرار گرفته است و شاید یکی از عوامل این رویکرد، تقاضاهای والدین و دانش آموزان از مدرسه باشد. دانش آموزان، همین حالا از نظر پیشرفت آموزشی در مقایسه با جنبه پرورشی در حد قابل قبول تری قرار دارند. خیلی ها رفتارها و گفتارهاشان را در اجتماع و خانه نمی پسندند. تقصیری نیز متوجه آنان نیست برای اینکه ما از مدرسه فقط قبولی فرزندانمان را در کنکور خواستیم. مدرسه نیز بدون توجه به اهداف آموزشی و پرورشی دستگاه تعلیم و تربیت، به جنبه آموزشی بیشتر توجه کرده است.
آسیب هایی که از توجه نکردن به جنبه پرورشی مدرسه به جامعه تحمیل می شود بسیار زیاد است. از انواع بزهکاری ها شروع می شود و تا فقر فرهنگی در جامعه ادامه می یابد. برای کاهش آسیب های اجتماعی باید همه معلمان در کنار حیطه های آموزشی به جنبه های پرورشی نیز ورود کنند تا نسل توانمند و خلاق و حافظ ارزش های جامعه تربیت شوند.
تعلیم و تربیت مدارس باید معرف و حامی تمدن ایران باشد تمدنی که فرهنگ غنی ایرانی و اسلامی را در خود دارد و این در شرایطی مهیا می شود که دستگاه تعلیم و تربیت به خوبی به وظایف خود عمل کند.
فردا ۱۲ اردیبهشت همزمان با سالگرد شهادت استاد مرتضی مطهری روز بزرگداشت مقام معلم است، شهید مطهری در نقش یک معلم الگو درباره مقام معلم می گوید: معلم باید نیروی فکری متعلم را پرورش دهد و او را به سوی استقلال رهنمون کند. باید قوه ابتکار او را زنده کند؛ یعنی در واقع، کار معلم آتش گیره دادن است. فرق است میان تنوری که شما بخواهید آتش از بیرون بیاورید و در آن بریزید تا آن را داغ کنید و تنوری که در آن هیزم و چوب جمع است و شما فقط آتش گیره از خارج می آورید و آن قدر زیر این چوب ها و هیزم ها قرار می دهید که اینها کم کم مشتعل شود.
