روزجهانی دوچرخه‌سواری سوم ژوئن برابر با ۱۳خرداد را گرامی بداریم
حسین آخانی|استاد دانشگاه تهران:
تحقیقات علمی نشان داده است که گذر از پستاندار چهارپا به انسان دوپا یکی از مهم‌ترین رخدادهای تکاملی است که در کنار اندازه مغز انسان به او توانمندی بی‌نظیری در سازش با محیط‌های مختلف و چیرگی بر دیگر رقبای خود داده است. انسان شکارچی یا انسان علفخوار، هر کدام را شما درست بدانید، با داشتن دو پا همیشه دودستش آزاد بوده که بتواند سایر امور خود را به بهترین نحو انجام دهد؛ غذا بخورد، علف بچیند، نوازش کند، پوست شکارش را بکند یا در دستش کتابی بگیرد و آن را بخواند. اما روی دوپا بودن برای انسان یک مشکل را به‌همراه داشته است. غریزه راحت‌طلبی انسان به نشستن گرایش دارد. ایستادن ممکن است آدم را خسته کند و این همان نقطه ضعفی بود که کشف موتور و اختراع ماشین سعی کرد از آن استفاده کند. طبیعی است که اختراعات و اکتشافات بشر نه به تنهایی خوب و نه به تنهایی بد هستند. اینکه ما سوار هواپیما می‌شویم و برای انجام یک کار مفید مسیری که پیاده و با استفاده از چهارپا ممکن است ماه‌ها طول بکشد را طی چند ساعت پرواز می‌کنیم، می‌توان در زمره اعجازات فناوری دانست. اما مشکل از زمانی شروع شد که سودجویان و قدرتمداران از این اکتشافات و اختراعات سوءاستفاده کردند؛ از هلیکوپتر به‌جای انتقال بیمار به بیمارستان برای به رگبار بستن مردم استفاده کردند و از هواپیما به‌جای جابه‌جایی غذا و کالای مردم، بر سر آنها بمب ریختند. یکی از تلخ‌ترین نتایج فناوری در عصر ماشینی، تغییر عادت انسان‌ها از راه رفتن روی دوپا و نشستن بر مرکب چهارچرخ بود. کشورهایی که خود کاشف ماشین بودند و هم‌اکنون هم ازجمله بزرگ‌ترین تولید‌کنندگان آن هستند، خیلی زود فهمیدند که وابستگی به ماشین چهارچرخ با روح و سلامت انسانی همخوانی ندارد و به همین دلیل سعی کردند روش زندگی خود را اصلاح کنند. آنها با دو روش آسان و به صرفه این مشکل را حل کردند؛ یکی گسترش حمل‌ونقل عمومی و دیگری ترویج دوچرخه سواری.
دوچرخه‌سواری یک تیر و چند نشان
۱- دوچرخه سواری یکی از مفرح‌ترین و سالم‌ترین ورزش‌هاست که لذت و ارزش‌های سلامتی آن را نمی‌توان با هیچ ورزش دیگری جایگزین کرد. به‌خصوص در زمانی که بسیاری از کودکان و نوجوانان زمان زیادی را در فضای ناامن مجازی می‌گذرانند، دوچرخه سواری سالم‌ترین جایگزین و راه مبارزه با این تهدید خطرناک است.
۲- سرعت دوچرخه برای مسیرهای کوتاه و متوسط تفاوت زیادی با سرعت مجاز وسایل نقلیه شهری ندارد و چه‌بسا در شهرهای شلوغ سریع‌تر است.
۳- دوچرخه از سوخت فسیلی استفاده نمی‌کند و به‌همین دلیل پاک‌ترین وسیله نقلیه در جهان محسوب می‌شود.
۴- دوچرخه در مقایسه با هر وسیله نقلیه دیگری با رعایت نکات ایمنی ساده مانند کلاه ایمنی، امنیت بیشتری دارد و حتی درصورت حادثه به‌هیچ وجه تهدید سلامتی آن با تصادفات وسایل نقلیه موتوری قابل مقایسه نیست.
۵- دوچرخه حجم کمی از مسیر و خیابان را اشغال می‌کند و برای پارک کردن آن نیاز به ایجاد زیرساخت خاصی نیست. حتی در گوشه اتاق کار هم می‌توان آن را پارک کرد.
۶- دوچرخه به‌دلیل سادگی اگر در مسیر خراب و پنچر شد بدون هیچ هزینه‌ای می‌توان آن را جابه‌جا کرد.
۷- قیمت دوچرخه در مقایسه با هر وسیله نقلیه دیگری ارزان‌تر است و هر کسی با هر بودجه‌ای امکان خریداری نوع مناسب آن را دارد. درصورت آسیب و سرقت هم ضرر بسیار کمتری متوجه صاحبش می‌شود.
۸- ایجاد زیرساخت دوچرخه‌سواری برای شهرداری‌ها، از هر زیر ساختی ارزان‌تر و به صرفه‌تر است.
۹- دوچرخه‌سواری نقش بسیار مؤثری در اصلاح ناهنجاری‌های رفتاری در جوانان، اعتیاد، ازبین رفتن پرخاشگری، بی‌حوصلگی و بدرفتاری‌های اجتماعی دارد و تردیدی نیست کارمندی که صبح با دوچرخه سر کار می‌رود رفتارش با ارباب رجوع بسیار مناسب‌تر از کسی است که صبح را در ترافیک سنگین در پشت فرمان گذرانده است.
۱۰- دوچرخه برای کشوری چون ایران در راستای اهداف نهادهایی است که نگرانی‌هایی درخصوص روابط اخلاقی و حفظ پوشش دارند. کسانی که سوار دوچرخه می‌شوند با استفاده از کلاه ایمنی، مرد و زن به‌ناچار سر خود را کاملا می‌پوشانند، به‌دلیل نوع لباسی که برای حفظ ایمنی می‌پوشند از لوکس‌گرایی و مدگرایی فاصله می‌گیرند و تعرضات چشمی و لمسی در دوچرخه‌سواری از هر نوع روش جابه‌جایی، حتی پیاده‌روی کمتر است.
خلاصه آنکه در کشوری که بیماری‌های جسمی ناشی از بی‌تحرکی، آلودگی شدید ناشی از استفاده از وسایل نقلیه موتوری و اعتیاد و رفتارهای ناهنجار بین جوانان آن رواج دارد، دوچرخه بهترین راه بازگشت سلامت روحی و جسمی جامعه و محیط زندگی ماست. در شرایطی که کشور به‌شدت در تهدید دشمنان است، با دوچرخه‌سواری می‌توانیم به اقتصاد مقاومتی کمک کنیم، با توسعه صنعت بومی یکی از آسان‌ترین صنایع و سالم‌ترین آن را با تولید انبوه گسترش دهیم و استفاده از کالای ایرانی و حمایت از صنعتگر ایرانی را بدون کوچک‌ترین وابستگی توسعه دهیم.
