نوشته:احمد صافی
معرفی مقاله
امروزه،مطالعهء سیر تحول سازمانهای تربیتی،مبانی،اصول، اهداف،ساختار اداری،آموزشی،برنامههای درسی،نوآوریهای آموزشی،میزان تخصیص بودجه،روند رشد کمّی و کیفی آموزش و پرورش و بالاخره تدابیری که برای حلّ مشکلات تربیتی در کشورهای مختلف جهان اتخاذ شده است برای مدیران ردههای عالی،میانی و اجرایی،کارشناسان و مربیان فواید متعددی را دربر دارد.بویژه اگر این مطالعه در مورد کشورهایی صورت گیرد که از لحاظ فرهنگی، جغرافیایی،موقعیت اجتماعی،اقتصادی و نوع مسائل آموزش و پرورش وجوه مشترک زیادی نیز با کشور ما داشته باشند.
بدینمنظور،مقالهای تحت عنوان آموزش و پرورش در هندوستان و وجوه ممیزهء آن با آموزش و پرورش ایران توسط آقای احمد صافی،عضو هیأت تحریریهء فصلنامهء تعلیم و تربیت و از مدرّسان دانشگاه تربیتمعلم،نوشته شده و در اختیار فصلنامه قرار گرفته است.
نویسنده،پس از سفر به کشور هند و ملاقات با مقامات آموزش و پرورش و بازدید از مدارس و دانشگاهها و مراکز برنامهریزی آموزشی این کشور و با توجه به منابع مربوط به نگارش این مقاله اقدام نموده است.
در این مقاله ابتدا اوضاع جغرافیایی،اجتماعی و فرهنگی هندوستان و روند رشد جمعیت،جایگاه آموزش و پرورش در قانون
اساسی،اهداف و خط مشی کلی آموزش و پرورش،تشکیلات اداری آموزش و پرورش در مرکز و ایالات متعدد،ساختار آموزشی و دورههای تحصیلی،برنامهها و کتابهای درسی و…موردبحث و بررسی قرار گرفته است.آنگاه به وجوه تمایز آموزش و پرورش ایران و هند در موارد مختلف از جمله:شکل ادارهء کشور،شیوهء ادارهء آموزش و پرورش،تشکیلات اداری،ساختار آموزشی،تربیتمعلم، آموزش ضمن خدمت،مراکز برنامهریزی درسی و آموزش مدیران، اشاره دارد.مقاله با ارائهء پیشنهادهای متعددی که میتواند برای دستاندرکاران تعلیم و تربیت کشورمان مؤثر واقع گردد،پایان مییابد.
آموزش و پرورش در هندوستان و وجوه تمایز آن با آموزش و پرورش ایران
نوشته:احمد صافی
معرفی مقاله
امروزه،مطالعهء سیر تحول سازمانهای تربیتی،مبانی،اصول، اهداف،ساختار اداری،آموزشی،برنامههای درسی،نوآوریهای آموزشی،میزان تخصیص بودجه،روند رشد کمّی و کیفی آموزش و پرورش و بالاخره تدابیری که برای حلّ مشکلات تربیتی در کشورهای مختلف جهان اتخاذ شده است برای مدیران ردههای عالی،میانی و اجرایی،کارشناسان و مربیان فواید متعددی را دربر دارد.بویژه اگر این مطالعه در مورد کشورهایی صورت گیرد که از لحاظ فرهنگی، جغرافیایی،موقعیت اجتماعی،اقتصادی و نوع مسائل آموزش و پرورش وجوه مشترک زیادی نیز با کشور ما داشته باشند.
بدینمنظور،مقالهای تحت عنوان آموزش و پرورش در هندوستان و وجوه ممیزهء آن با آموزش و پرورش ایران توسط آقای احمد صافی،عضو هیأت تحریریهء فصلنامهء تعلیم و تربیت و از مدرّسان دانشگاه تربیتمعلم،نوشته شده و در اختیار فصلنامه قرار گرفته است.
نویسنده،پس از سفر به کشور هند و ملاقات با مقامات آموزش و پرورش و بازدید از مدارس و دانشگاهها و مراکز برنامهریزی آموزشی این کشور و با توجه به منابع مربوط به نگارش این مقاله اقدام نموده است.
در این مقاله ابتدا اوضاع جغرافیایی،اجتماعی و فرهنگی هندوستان و روند رشد جمعیت،جایگاه آموزش و پرورش در قانون
اساسی،اهداف و خط مشی کلی آموزش و پرورش،تشکیلات اداری آموزش و پرورش در مرکز و ایالات متعدد،ساختار آموزشی و دورههای تحصیلی،برنامهها و کتابهای درسی و…موردبحث و بررسی قرار گرفته است.آنگاه به وجوه تمایز آموزش و پرورش ایران و هند در موارد مختلف از جمله:شکل ادارهء کشور،شیوهء ادارهء آموزش و پرورش،تشکیلات اداری،ساختار آموزشی،تربیتمعلم، آموزش ضمن خدمت،مراکز برنامهریزی درسی و آموزش مدیران، اشاره دارد.مقاله با ارائهء پیشنهادهای متعددی که میتواند برای دستاندرکاران تعلیم و تربیت کشورمان مؤثر واقع گردد،پایان مییابد.
این شیوهء مطالعه قبلا نیز در مورد آموزش و پرورش پاکستان انجام گرفته که در فصلنامهء تعلیم و تربیت شماره ۳ و ۴ سال ۱۳۷۰ منتشر شده است.
در پایان ضمن تشکر از نویسندهء محترم،توفیق ایشان را در ادامهء همکاری با فصلنامهء تعلیم و تربیت از درگاه خداوند متعال مسئلت داریم.
«فصلنامه»
کلیاتی دربارهء اوضاع جغرافیایی،تاریخی،فرهنگی و سیاسی هند
کشور پهناور هند در جنوب آسیا،در کنار اقیانوس هند،خلیج بنگال،دریای عرب و در دامنهء کوههای هیمالیا و در همسایگی کشورهای چین و نپال در شمال،بوتان،بنگلادش و برمه در شمال شرقی،پاکستان در شمال و شمال غربی واقع شده است.
بلندترین کوه آن ۸۰۵۹۸ متر و طویلترین رود آن ۲۴۹۵ کیلومتر است۱٫
مساحت هند
هندوستان با ۰۹۰/۲۸۷/۳ کیلومتر مساحت،از نظر وسعت هفتمین کشور جهان محسوب میشود.
آبوهوا
هند بهعلت وسعت زیاد،دارای آبوهوای مختلف و متنوعی است.بمبئی در اکثر ایام سال گرم و دهلی نو مرکز هند،تابستان گرم و زمستان خنکی دارد.
جمعیت هند
در سال ۱۹۶۱،جمعیت هند بالغ بر ۴۴۰ میلیون نفر بوده است.این رقم در سال ۱۹۸۱ به حدود ۶۸۴ میلیون نفر رسیده است۲٫و این رقم را تا سال ۱۹۹۱،حدود ۸۵۰ میلیون نفر ذکر میکنند۳٫پیشبینی میشود که چنانچه روند رشد جمعیت هند بنابر آنچه هست ادامه یابد،در سال ۲۰۳۰ کشور هند اولین کشور جهان از نظر میزان جمعیت خواهد بود.
ایالات متعدد هند از نظر جمعیت متفاوت میباشد.ایالت آندراپرادش که مرکز آن حیدرآباد است بیش از جمعیت ایران،جمعیت دارد.هماکنون طرحهایی برای آموزش افراد بهمنظور تنظیم خانواده و کنترل موالید اجرا میگردد
زبان و خط مردم هند
در هند چهارده زبان رسمی و بیش از هزار لهجه در ایالات مختلف وجود دارد که مردم بدانها تکلم میکنند.زبانهای رایج در هند عبارتند از۴:
۱-اردو ۲-گجراتی ۳-بنگالی ۴-اروپا ۵-آسامی ۶-هندی ۷-پنجابی ۸-تامیل ۹- کشمیری ۱۰-تلگو ۱۱-کاماری ۱۲-مالایائیم ۱۳-مراتی ۱۴-زبان هندی.
بهموجب قانون اساسی هند،زبان هندی زبان رسمی هند و خط”دوانگاری”خط رسمی میباشد۵زبان انگلیسی نیز زبان دیوانی کشور هند است و معمولا مکاتبات اداری و آموزش دانشگاهی با این زبان انجام میگیرد.
مذاهب هند
از عناصر مهم زندگی مردم هند،مذهب است.هندوئیسم نزدیک به ۸۴ درصد، مسلمان حدود ۱۱ درصد و مسیحیت ۵/۲ درصد و سیکها حدود ۲ درصد از جمعیت هند را تشکیل میدهند۶٫جماعت اندکی نیز زردتشتی،بودایی،یهودی و…هستند.
در هند عبادتگاههای متعددی وجود دارد و لذا هندوستان را میتوان مهمترین کشور جهان از نظر تعداد و نوع مساجد و معابد بهحساب آورد و مذهب را میتوان از مهمترین عناصر زندگی هندیها دانست.
واحدپول
واحد پول هند،روپیه است و هر دلار در بانک حدود ۲۶ روپیه میباشد۷٫
نژاد مردم هند
نژاد مردم هند مخلوطی از نژادهای سفید،زرد و سیاه میباشند و تیرهء عمدهء هند و آریایی ۷۲%دراویدی ۲۵%و مغولی ۳%از جمعیت این کشور را تشکیل میدهند.
هند از اقوام گوناگون تشکیل شده و از نظر غذا،لباس،پوشاک و سایر آداب و رسوم،بین هندیها تفاوت زیادی وجود دارد.
شهرها و بنادر مهم هند
کشور هند از ۲۲ ایالت و ۹ سرزمین تشکیل شده است۸٫و پرجمعیتترین شهرها و بنادر آن عبارت است از:کلکته،بمبئی،مدرس،بنگلور،حیدرآباد،بهمنآباد،کانپور و پونامه.جمعیت بمبئی حدود ۱۳ میلیون نفر میباشد۹٫
آموزش و پرورش در قانون اساسی هند
در مادهء ۴۵ قانون اساسی هند آمده است که:”دولت موظف است که آموزش و پرورش اجباری و مجانی را برای همهء کودکان تا رسید به سن ۱۴ سالگی فراهم کند”.در این مورد،دولت مرکزی بهویژه دولتهای منطقهای،مسئولیت تعلیمات اجباری و مجانی را بر عهده دارند.
ایجاد هماهنگی در آموزش و پرورش ایالات سرزمینهای مختلف،برنامهریزی در امور تحقیقات امور آموزشی فنی و حرفهای و آموزش عالی،ازجمله فعالیتهای اساسی سازمان مرکزی آموزش و پرورش میباشد.
اهداف کلی آموزش و پرورش هند۱۰
۱-تعمیم آموزش ابتدایی
۲-مبارزه با بیسوادی
۳-گسترش علوم و فنون
۴-گسترش تربیتمعلم و بازآموزی معلمان
۵-تشویق نوآوریهای آموزشی
۶-تأمین دموکراسی و وحدت ملی
۷-پاس داشتن میراث فرهنگی
سیاستهای اساسی
۱-برنامههای درسی،باید با نیازها و فعالیتهای اجتماعی،هماهنگی کامل داشته باشد.
۲-از تکنولوژی در آموزش و پرورش بهرهء بیشتری گرفته شود.
۳-آموزش غیررسمی برای دانشآموزان شاغل در بازار کار و یا محصلین مردود تأمین گردد.
۴-آموزشگاههای آزاد(بهصورت باز و مکاتبهای)جهت تنظیم و تکمیل اوقات شخصی افراد برای مطالعه و یادگیری موردتوجه قرار گیرد.
۵-به کارهای گروهی در مدارس اهمیت زیادی داده شود.
۶-کار عملی جزء لا ینفک برنامههای درسی قرار گیرد.
۷-مواد کمکآموزشی تولیدشده در داخل کشور به خدمت گرفته شود.
۸-برنامههای علوم طبیعی و ریاضیات،در کنار علوم اجتماعی و کارهای عملی و تولیدی،جزء برنامههای درسی دورهء متوسطه بشمار آید.
۹-مباحث محیط زیست،ارزشهای اخلاقی،کنترل جمعیت،آموزش کامپیوتر در مدارس موردتوجه قرار گیرد.
ساختار اداری و تشکیلات آموزش و پرورش هند۱۱
در هندوستان وزیر”توسعه منابع انسانی”عضو کابینهء دولت فدرال است و مسئولیت رهبری امور دستگاههای زیر را بر عهده دارد:
۱-امور آموزش و پرورش پیشدانشگاهی و دانشگاهی
۲-امور مربوط به فرهنگ(نظیر موزهها،کتابخانهها و امور هنری)
۳-امور مربوط به جوانان و تربیتبدنی
۴-امور مربوط به کودکان و حمایت از خانوادههای بیسرپرست
علاوه بر وزارت”توسعه منابع انسانی”وزارت تکنولوژی و تحقیقات نیز وجود دارد که نقش عمدهای را در توسعهء تکنولوژی و انجام تحقیقات متنوع بر عهده دارد.
سازمان مرکزی آموزش و پرورش دولت فدرال وظایف متعددی دارد ازجمله:
-برقراری هماهنگی در امور آموزش و پرورش کشور
-نظارت بر انستیتوها و سازمانهای وابسته نظیر مؤسسه تعلیم و تربیت و تحقیقات تربیتی
-مؤسسه ملی مدیریت و برنامهریزی آموزشی هند
-انجام امور مربوط به یونسکو
-برنامهریزی در جهت آموزش سوادآموزان و بزرگسالان
-نظارت بر امور دانشگاههای کشور
هریک از ایالات یا حکومتهای محلی دارای یک وزیر آموزش و پرورش میباشند که عضو هیأت دولت محلی بوده و مسئولیت رهبری آموزش و پرورش ایالت را بر عهده دارد.
سازمان اداری آموزش و پرورش هر ایالت به شرح زیر است۱۲:
-وزیر آموزش و پرورش
-قائممقام وزیر
-معاون آموزش عمومی
-معاون آموزش فنی و آموزش عالی
زیرنظر معاون آموزشی،واحدهای متعددی نظیر آموزش پیشدبستانی،دبستانی، متوسطه،تربیتمعلم و…فعالیت دارند.
از مهمترین خصایص نظام اداری آموزش و پرورش هند،تفویض اختیار بیشتر به هر ایالت است و لذا قوانین آموزش و پرورش را هم مجلس فدرال و هم مجلس ایالت وضع میکنند و ادارات آموزش و پرورش موظف به اجرای آنها هستند.
هر وزیر،چه در دولت فدرال و یا در هر ایالت،دارای یک قائممقام است که از تجربهء زیادی برخوردار است و ثبات بیشتری دارد.
گرچه برای برقراری هماهنگی و بالاتر بردن سطح آموزش در کشور،دولت فدرال نقش مؤثری دارد،ولی نظام اداری آموزش و پرورش هند بهلحاظ ماهیت نظام سیاسی و مفاد قانون اساسی،متمرکز نمیباشد.
ساختار آموزشی در هند۱۳
دورههای تحصیلی در هند شامل کودکستان،دبستان،بالاتر از دبستان،دبیرستان، بالاتر از دبیرستان و دانشگاه است.
شورای آموزش و پرورش هند در سال ۱۹۶۸ ساختار آموزشی هند را به شرح زیر تصویب کرد:
دورهء ابتدایی ۵ سال،دورهء بالاتر از ابتدایی ۳ سال،دورهء متوسطه ۲ سال،دورهء پیشدانشگاهی ۲ سال و دورهء دانشگاه ۳ سال(۳+۲+۱۰).
در برخی از ایالات،نظام ۳+۳+۸ و ۳+۱+۱۰ هنوز مطرح است ولی تأکید دولت مرکزی بر اجرای ساختار ۳+۲+۱۰ میباشد۱۴٫
علاوه بر آموزش ابتدایی بهصورت رسمی از ۶ سالگی تا ۱۴ سالگی،آموزش غیررسمی نیز وجود دارد و به موازات مدارس متوسطه،مدارس باز یا مکاتبهای و به موازات دورهء پیشدانشگاهی یا بعد از متوسطه دورههای فنی و حرفهای و تربیتمعلم به مدت ۲ سال تشکیل میگردد.
دورهء پلیتکنیک بهمدت ۳ سال است که بعد از دورهء متوسطه آغاز میشود.همچنین دورههای دانشگاهی در سطوح لیسانس،فوق لیسانس و دکتری نیز وجود دارد.ساختار پیوست،موقعیت دورههای مختلف تحصیلی را از نظر سنّ ورود به هر دوره،نوع دوره و مدت تحصیل در هر دوره را نشان میدهد.
دورهء پیشدبستانی
ضرورت توجه به دورهء پیشدبستانی،در سال ۱۹۴۴ مورد تأیید قرار گرفته و به منظور آماده کردن کودکان برای تحصیل در دورهء ابتدایی،به توسعهء این دوره به تدریج توجه شده است.
در سال ۱۹۲۰،در بمبئی چند کودکستان تأسیس گردید و در سال ۱۹۳۹،دکتر ماریا- منتسوری به هند مسافرت نمود و در تأسیس کودکستانها،تفکرات او مؤثر بوده است. هماکنون کودکستانها توسط دولت محلی،مراکز مذهبی،سازمانها و یا افراد خصوصی تأسیس و گسترش یافتهاند.کودکستانهای تجربی نیز با استفاده از دیدگاههای فروبل و منتسوری موردتوجه قرار گرفته است.
طبق گزارش رسمی آموزش و پرورش هند،در سال ۹۰-۱۲۸۹،۱۲ درصد گروه سنّی کودکستان(پوشش واقعی)در کودکستان هستند.شهریهء کودکستانها ماهانه ۵۰ تا ۲۵۰ روپیه است.
دورهء آموزش عمومی(ابتدایی و بالاتر از ابتدایی)
این دوره در دو مرحلهء ابتدایی(۵ سال)و بالاتر از ابتدایی(۳ سال)انجام میشود و گروه ۱۴-۶ ساله را دربرمیگیرد.سن ورود به دبستان در بعضی از مناطق ۵ سال است.
به موجب مادهء ۴۵ قانون اساسی هند در سال ۱۹۴۷،دولت این کشور موظف بوده است اجرای آموزش و پرورش عمومی،اجباری و مجانی را تا ۱۹۶۰ انجام دهد که هنوز توفیق حاصل نشده است.
طبق قانون اساسی،مسئولیت برنامهریزی و اجرای آموزش عمومی در هند با حکومت مرکزی و حکومتهای محلی است.
دورهء آموزش متوسطه
آموزش متوسطه شامل ۲ سال آخر از ده سال آموزش عمومی است.این مرحله برای بسیاری از دانشآموزان هندی،مرحلهء نهایی است.درحالیکه برای بسیاری دیگر،مرحلهء مقدماتی برای آموزش عالی در رشتههای علمی و حرفهای میباشد.
هدف از آموزش متوسطه از سالهای ۱۸۵۴ میلادی تا ۱۹۴۹″آماده کردن جوانان برای دانشگاه بوده است.”هماکنون اهداف اساسی دورهء متوسطه در هند عبارت است از:۱۵
۱-آماده کردن دانشآموزان دبیرستانی برای ورود به دانشگاهها و ادامهتحصیل در سطوح عالی
۲-آماده کردن دانشآموزان برای زندگی(اشتغال در بازار کار)
در خط مشی مصوب ۱۹۸۶،به دورهء متوسطه اهمیت زیادی داده شده و برای اصلاح مؤثر برنامههای درسی و سیستم امتحانی و صلاحیتهای لازم برای دبیران این دوره توصیههایی ارائه گردیده است،ازجمله تدریس مواد زیر،بهعنوان برنامههای درسی دورهء متوسطه مورد تأکید قرار گرفته است.
الف:آموزش سه زبان هـ:کار عملی
ب:ریاضیات و:آموزش هنر
ج:علوم ز:بهداشت و تربیتبدنی
د:علوم اجتماعی
در پایان دورهء متوسطه،امتحان نهایی،انجام میگیرد و گواهینامهء پایان دورهء متوسطه داده میشود.تعداد ثبتنامکنندگان در این دوره از ۱۹۷۸ تا ۱۹۸۶(۶۳%)افزایش یافته است.
دورهء پیشدانشگاهی
مدت این دوره ۲ سال است و شامل رشتههای تحصیلی متعددی،نظیر علوم تجربی، ادبیات،ریاضیات،هنر و…میباشد.کسانیکه دورهء پیشدانشگاهی را بگذرانند میتوانند به مراکز تربیتمعلم و دانشگاههای مختلف وارد شوند.تعداد ثبتنامکنندگان در این دوره از ۱۹۷۸ تا ۱۹۸۶(۸۷%)رشد یافته است و لذا واحدهای آموزشی این دوره گسترش پیدا کرده است.علاوه بر دورهء پیشدانشگاهی در رشتههای نظری،دورهء پیشدانشگاهی فنی و حرفهای نیز به مدت ۲ سال دایر میباشد که فارغ التحصیلان آن میتوانند به مراکز تربیت- معلم و یا مؤسسات عالی فنی و حرفهای راه یابند.
آموزشهای فنی و حرفهای
توجه به فعالیتهای علمی و توسعهء آموزشهای فنی و حرفهای،در خط مشهای آموزشی،بهویژه در سال ۱۹۸۶،مورد تأکید قرار گرفته است.
گاندی پیشوای فقید هند واضع آموزش پایه(اساسی)همواره بر توأم بودن آموزش و پرورش با کارهای تولیدی تأکید کرده است.
آموزش فنی و حرفهای در هند،به صورتهای مختلف انجام میگیرد ازجمله:
۱-وجود درسی تحت عنوان آموزشهای مهارتی(کار عملی)در تمام دورههای تحصیلی ابتدایی،بالاتر از ابتدایی و متوسطه.
۲-وجود دورهء آموزشی حرفهای به مدت ۲ سال،بعد از دیپلم متوسطه و دورهء پلیتکنیک به مدت ۳ سال و مدارس حرفهای با زمان مختلف و دورههای مهندسی به مدت ۴ تا ۵ سال بعد از تحصیلات متوسطه
۳-تحصیل در مؤسسات آموزش فنی و حرفهای در جوار کارخانجات با تضمین کار
۴-تحصیل در انستیتوهای تکنولوژی که با همکاری یونسکو دایر گردیده است.
آموزش غیررسمی در هند۱۶
طرح آموزش غیررسمی برای کودکان گروه سنی ۱۴-۹ ساله،به موازات آموزش رسمی موردتوجه قرار گرفته است.برنامههای درسی،شرایط آموزشی،مقررات امتحانی و…با نظام رسمی تفاوتهایی دارد و استفاده از نظام مکاتبهای موردتوجه میباشد.
آموزش عالی در هند
هند از نظر تعداد دانشگاه و مدارس عالی،در ردیف کشورهای مهم جهان قرار دارد. در سال ۱۹۴۸،۱۹ دانشگاه،در سال ۱۹۶۲،۶۲ دانشگاه،در سال ۱۹۸۸،۱۴۲ دانشگاه و هماکنون نزدیک به ۱۵۰ دانشگاه در هند فعالیت دارند.
تعداد کالجها در فاصلهء سالهای ۱۹۷۳ تا ۱۹۸۸ از ۵۲۴۶ به ۶۵۹۷ کالج رسیده است.تعداد دانشجویان از سال ۶۹-۱۹۶۸ تا ۸۸-۱۹۸۷ از ۰۰۰/۵۶۶/۱ نفر به ۰۰۰/۸۱۴/۳ نفر رسیده است.
دانشگاه اسلامی علیگر،دهلی،اللّهآباد،بنارس،بمبئی،کلکته،عثمانیه،حیدرآباد و… از مهمترین دانشگاههای هند میباشند.در بمبئی برای زنان،دانشگاه ویژهای تأسیس گردیده است برای ورود به دانشگاه،کنکور سراسری وجود ندارد و هر دانشگاهی براساس ضوابطی،بهویژه معدل برای داوطلب،دانشجو انتخاب میکند.دورهء تحصیل در سطح لیسانس ۳ سال،فوق لیسانس ۲ سال پیشدکتری و دکتری بعد از تحصیلات متوسطه به ترتیب حد اکثر ۶ و ۷ سال است.زبان آموزش در دانشگاههای هند،زبان انگلیسی میباشد. دانشگاههای هند از لحاظ امور قانونگذاری،تابع حکومت مرکزی و ایالات هستند ولی در اداره و برنامهریزی،از رهبری شورای عالی دانشگاه،هیأت آموزشی و شورای اجرایی، استفاده میکنند.
مؤسسه تعلیم و تربیت و تحقیقات تربیتی
این مرکز که زیرنظر وزیر توسعه منابع انسانی هند قرار دارد،یکی از مهمترین و مجهزترین مراکز برنامهریزی آموزشی و پژوهشی دولت مرکزی است که در هر ایالت نیز سازمانی با همین نام و بهصورت محدودتر فعالیت دارد.سابقهء تأسیس این مرکز به ۳۰ سال پیش میرسد.
این مرکز مسئولیت برنامهریزی درسی،تألیف کتابهای درسی،انجام پژوهشهای آموزشی و پرورشی از دورهء پیشدبستانی تا دانشگاه را بر عهده دارد.برنامهریزی درسی کلیهء مراکز تربیتمعلم نیز در این مرکز انجام میگیرد.
شورایی بهنام شورای ملی تحقیقات آموزشی و پرورشی در این مرکز پیشبینی شده است که ۶۰ نفر عضو دارد و رئیس آن وزیر”توسعه منابع انسانی”هند میباشد.وزرای آموزش و پرورش هر ایالت،استادان و صاحبنظران تعلیم و تربیت نیز عضو این شورا میباشند.این شورا سالی یکبار تشکیل میگردد و سیاست و خط مشی کلی مرکز را تعیین و تصویب میکند۱۷٫
این مرکز در ۴۸۰ منطقه آموزشی شعبه دارد و در سال ۹۱-۱۹۹۰،۰۰۰/۴ نفر در آن فعالیت داشتهاند که ۹۰۰ نفر آنها استاد و صاحبنظر در زمینههای تعلیم و تربیت، روانشناسی،تکنولوژی آموزشی،علوم تجربی،ریاضی،علوم انسانی،هنر،ورزش و… بودهاند.
برای دروس مختلف تمام دورههای تحصیلی،دپارتمانها و شوراهای خاصی نیز وجود دارد.
این موسسه دارای بخشهای متعددی نظیر بخش تکنولوژی آموزشی،بخش تحقیقات آموزشی و بخش آموزش مدرسان(معلم معلمان)و…میباشد.همچنین در این مؤسسه، مواد درسی،ساعات دروس هفتگی،حد اقل محتوای لازم برای تمام دروس دورههای مختلف تحصیلی تهیه و به ایالات متعدد هند فرستاده میشود.
هر ایالت در آموزش دروس مختلف در مدارس،باید حد اقل را رعایت نماید. علاوه بر امور مربوط به برنامهریزی درسی،تألیف و چاپ کتابهای درسی و راهنمای تدریس در سطح ملی نیز توسط این مؤسسه انجام میگیرد.
تهیهء آزمونهای مختلف و سیاستگذاری درمورد امتحانات،بهویژه امتحانات نهایی در پایان دورهء متوسطه و دورهء پیشدانشگاهی نیز از وظایف عمدهء این مؤسسه میباشد.
بهمنظور اجرای طرحها و برنامههای آموزشی و درسی و ارائهء نوآوریهای آموزشی، مدارس دولتی نمونه(استاندارد)زیرنظر این مؤسسه دایر گردیده است،آنچه در این مؤسسه حائز اهمیت است،انجام انواع فعالیتهای مرتبط باهم،نظیر تحقیقات تربیتی، آموزش مدرسان،برنامهریزی درسی،تألیف کتابهای درسی،امتحان و ارزشیابی و طراحی مربوط به مدارس استاندارد در یک سازمان و زیرنظر یک مدیریت است.
برنامههای درسی در مدارس هند۱۸
یکی از جنبههای مهم آموزش و پرورش در هند،تلاش پیگیر در جهت استقرار یک نظام ملی آموزش و پرورش بوده است.و لذا در سال ۱۹۸۶ براساس خط مشی ملی آموزش و پرورش و ساختار مشترک آموزشی(۳+۲+۱۰)،برای برنامههای درسی و حد اقل سطح یادگیری در هر دورهء تحصیلی،یک چارچوب ملی مورد تصویب قرار گرفته است.
ویژگیهای برنامهریزی درسی این نظام عبارت است از:
-تأمین فرصتهای آموزشی یکسان برای دستیابی به هدف آموزش پایه همگانی و نیز فراهم کردن شرایط برای کسب موفقیت آموزشی.
-محقق کردن یک چارچوب ملی برنامههای درسی،مرکب از یک هستهء مشترک همراه با سایر اجزای قابل انعطاف.
-ارتباط با دنیای کار
-بالا بردن سطح آگاهیها و مهارتهای دانشآموزان از طریق دروس نظری و عملی
-ایجاد یک نظام پشتیبانی فنی برای پیشرفت مستمر کیفیت آموزش و پرورش