اکرم محسنی دبیر منطقه ۱۴
دوره نوجوانی دوران تحوّل، تغییرات و شکل‌گیری شخصیت انسان است، دوره نوجوانی دوره انتقال از دنیای کودکی به بزرگسالی است، دوره‌ای است آکنده از تعارض و نوسان بین وابستگی و استقلال‌جویی در این دوره نوجوان در برزخی بسر میبرد که حدفاصل بین کودکی و بزرگسالی است از یک سو در حال جداشدن از تعلقات کودکی است و از سوی دیگر شیفته بدست‌آوردن استقلال و احراز شخصیت. نوجوان در این دوره نه تنها به رشد جسمانی می‌رسد بلکه رشد روانی و اجتماعی هم در او آشکار می‌شود او از نظر ذهنی و شناختی رشد می‌کند و میزان هوش او در این دوره به حداکثر رشد خود می‌رسد. در دوره نوجوانی تغییرات گسترده‌ای در بدن نوجوان بوجود می‌آید و همراه با این تغییرات رغبت‌های فرد دگرگون می‌شود، نوجوان دارای بدن و اندام‌های ناموزون خواهد شد و در حرکات و راه‌رفتن‌های خود هم هماهنگی لازم را ندارد. دوره نوجوانی هم برای پسران و هم برای دختران با تفاوت‌های مربوط به جنسیت، دوران پرتحوّلی است. این دوران منشأ بروز تحولات جسمی و روحی خاصّی در نوجوان است. بروز بحران‌ها، اضطراب‌ها و مشکلات خاص نوجوانان در این دوره است که باید والدین و مربیان توجه خاص به امور آنان داشته باشند و هرگونه رفتار نامناسب و ناآگاهانه در این دوره حسّاس ممکن است موجب بروز مشکلات برای نوجوان شود و آینده او را در مسایل اجتماعی و آموزشی و تحصیلی دچار مشکل کند.
رشته تحصیلی
دوره آموزش متوسطه اول، دانش‌آموز را آماده می‌کند تا برای مرحله بعدی آموزش خود انتخاب رشته تحصیلی، باتوجه به علاقه و استعداد خود آمادگی داشته باشد و باتوجه به این علاقه، رشته خود را انتخاب و در مقطع بعدی آن را دنبال کند تا به اهداف تحصیلی و شغلی آینده دست یابد. بسیاری از دانش‌آموزان در این مورد دچار اشتباه می‌شوند و نمی‌توانند به دلایلی آنچه خودشان دوست دارند و علاقه به تحصیل آن دارند را انتخاب کنند. زیرا هم ممکن است در این زمینه آگاهی و شناخت لازم را نداشته باشند و یا والدین آنان با رشته موردنظر آنان مخالفت کنند و دانش‌آموزان را محدود و مجبور کنند. در این خصوص والدین نقش مهمی را دارند و باید بر این روند نظارت لازم را داشته باشند و آنها را مجبور به تحصیل در رشته‌ای که دوست ندارند نکنند زیرا از آن موقع مشکلات تحصیلی آنان آغاز می‌شود و به همراه خود مشکلات دیگر را به وجود می‌آورد. و باعث ناکامی و شکست و افت تحصیلی می‌شود.
استعداد و توانایی دانش‌آموز
آنچه والدین در این مرحله باید به آن دقت کنند و توجه لازم را داشته باشند تا مشکل تحصیلی به وجود نیاید، این است که والدین از میزان استعداد، بضاعت هوشی و توانایی و حافظه فرزند خود آگاه شوند تا به تناسب این استعداد، توقع معقولی از فرزند خود داشته باشند. همه شاگردان کلاس به یک اندازه استعداد یادگیری و هوش ندارند و با یکدیگر فرق می‌کنند. فرزندانی هم که در یک خانواده بزرگ می‌شوند و امکانات یکسانی دارند، تربیت یکسانی و از یک پدر و مادر هستند اما شاهد آن هستیم که استعدادهای متفاوتی را دارند، پس باید والدین باور داشته باشند که فرزندان آنان با یکدیگر متفاوت هستند، نقاط ضعف و قوّت متفاوتی دارند. اغلب اوقات والدین به علت علاقه خاصّی که به فرزندان خود دارند این تفاوت را فراموش می‌کنند که یکی از فرزندان خود را کم‌هوش‌تر و یا بااستعداد کمتر بدانند.
«ثوراندیک» روانشناس معروف می‌گوید: هوش معدل استعدادهای انسان‌هاست. بنابراین نباید فرزند خود را با دیگران موردمقایسه قرار داد و او را سرزنش و تحقیر کرد که این امر موجبات مشکلات جدی درسی و رفتاری را در آنان فراهم خواهد آورد و نباید بیش از توانایی‌ها و استعداد و بضاعتشان از آنها انتظار داشت و اصلاح نقاط ضعف را با مشاوره در امر تحصیل باید موردتوجه و عنایت قرار داد.
نقش گروه دوستان
نوجوان عمدتاً متأثر از گروه همسن و سال خویش است و بیش از آنکه از رفتار والدین و مربیان خود تأثیر بپذیرد از گروه دوستان خویش الهام می‌گیرد و آنها را الگوی رفتاری خویش قرار می‌دهد و از روش و منش گروه دوستان پیروی می‌کند. بنابراین اگر گروه دوستان نوجوان افرادی خوش‌رفتار، درس‌خوان و با تربیت مطلوب باشند، نوجوان نیز در مسیر آنان گام خواهد برداشت و اگر دارای مشکلات رفتاری و درسی باشند، با آنان هم جهت و هم مسیر خواهد شد.والدین باید مراقب باشند دوستان فرزندانشان، هم در زمینه تربیتی و هم آموزشی وضع مطلوبی داشته و یا حداقل دارای شرایط مشابهی با فرزند نوجوان آنها باشند.مشکلات تحصیلی نوجوانان باتوجه به موقعیت سنی آنان کم نیست باید طوری رفتار کنیم که بتوانیم به آنان کمک کنیم نه اینکه با سرزنش‌ها برایشان مشکلات را افزایش دهیم.
اکرم محسنی دبیر منطقه ۱۴
