برگزیده کتاب تادیب النسوان ( النسا ء )

فصل اول در سلوک و رفتار زن

این محقق است که لابد باید محبت از طرفین کامل باشد و این امر را قیاس به سایر امور نمی­توان کرد که کسی که محبت با کسی داشته باشد همین­که خلاف محبت دید البته ترک می­کند و از ترک او اگر نفع نکند نقصان هم نخواهد کرد… پس زن را لازم است به نوعی حرکت کند که هرگز کدورت در میان نیاید. سهل است ساعت به ساعت میل مرد بشود، گرچه معاشرت زیاد و طول زمان و مایوس بودن مدتی خودش اسباب بی­ میلی می­شود.

بسا زنان کریه و بد شکل و شمایل پیدا می­شوند که دیگران را از دیدن او تقرب حاصل می­شود اما با حسن سلوک و رفتار خوب چنان حرکت می­کند که هر عیب او در نظر مرد نمی­ آید.

خانم! محبت در وجود خودت می باشد و سبب سلب، خودت گشته­ای. عمده سرّ این کار که زشت­رویان اغلب سفیدبخت می شدند این است که زشت­رو از خودش مایوس (است) و زشتی رو را به خلق نیکو معالجه می کند و باعث زیادت محبت می شود.

 اما آن خوبروی بیچاره که استغنای طبع خوبرویی تحویل می دهد به حسن خود خاطر جمع است، خیال می­کند خوبست. غرور حُسن غالب می­شود اختیار سلوک از دست می­ دهد. عزیز من فریب حُسن و جمال را مخور طریق سلوک را از دست مده. در همه حال و احوال مطیع امر و نهی باش و از خود بگذر. باید فنای محض در اطاعت مرد باشد و چون و چرا نداشته باشد و آنچه بگوید اطاعت کند و فرمان­برداری مرد را واجب داند.

 و اگر فی­ المثل دستش را گرفته به آتش اندازد ،آتش را گلستان و باغ و بستان شمارد و تخلف از فرمان مرد به قدر یک نفس کشیدن جایز نداند. که یک دم خلاف، به یک سال اثر می­کند و باعث کدورت کلی می­ شود.