مقاله: آشنایی با موقعیت های یادگیری – چکیده – نویسنده : حبیبی پور،مجید
کار اصلی معلم آموزش است.معلم فعالیتهای مفصلی پیش از عمل آموزش،از تهیه‌ی هدف‌های درس گـرفته تـا سـنجش آمادگی یادگیرندگان،تعیین سطح و نوع یادگیری‌های مورد نیاز دانش‌آموزان،انجام می‌دهد.همه‌ی این فعالیت‌ها برای این است که وقتی شروع بـه آموزش می‌کند و می‌خواهد در کسب و درک موضوع‌های درسی و فراگیری مهارت‌های پیش‌بینی شده در برنامه،به یاری دانـش‌آموزان برود،کار خود را با حـداکثر کـارآیی و بیشترین مقدار اثربخشی انجام دهد.توفیق واقعی معلم در کار،در گرو پیاده کردن روش‌های آموزشی،متناسب با هدف‌های درس و موقعیت کلاس است.
در این مقاله سعی داریم معلمان گرامی را با ساختارها و موقعیت‌هایی که می‌توانند از آنها برای یـادگیری دانش‌آموزان در کلاس درس استفاده کنند و ویژگی‌های هرساختار،بیشتر آشنا کنیم تا با کاربرد آنها،کلاس درس خود را با حداکثر کارآمدی و بیشترین اثربخشی به انجام رسانند.
ساختارهایی برای یادگیری دانش‌آموزان۱:
معلمان می‌توانند یک یا تعداد بیشتری از موقعیت‌های زیر را برای یادگیری دانـش‌آموزان خـود،مهیا سازند.این ساختارها و موقعیت‌ها عبارت‌اند از:
الف)آموزش انفرادی۲(یادگیری مستقل)
به تجربه ثابت شده است که بعضی از دانش‌آموزان در کلاس‌های عمومی و در گروه دانش‌آموزان،موفقیت زیادی ندارند.اما اگر به تنهایی زیر نظر معم یا برنامه‌ی خاصی به کار و فعالیت بپردازند، پیشرفتت‌های درسـی بـیشتری خواهند داشت.روان‌شناسان،این شیوه‌ی آموزشی را آموزش انفرادی نامده‌اند.در این نوع موقعیت آموزشی،مواد و موضوع‌های درسی،روش‌های آموزشی، وضعیت زمان و مکان،سرعت و مقدار مطالب درسی،برای یک دانش‌آموز یا گروه کوچکی از دانش‌آموزان با ویژگی‌های مشترک به کار می‌رود.
در یک موقعیت یـادگیری مـستقل و فردگرایانه،اصل اساسی این است:
من می‌برم،تو می‌بری یا می‌بازی،تو می‌بری،من می‌برم یا می‌بازم.
ب)یادگیری رقابتی
در یک موقعیت رقابتی،برنده‌ها و بازنده‌هایی وجود خواهند داشت.مانند مسابقه‌های علمی که در مدارس یا کلاس‌ها اجرا و به برندگان جایزه‌هایی اعطا می‌شود.این یک مثال از چـگونگی استفاده از رقـابت در کـلاس درس است.
در این نوع یادگیری،دانش‌آموزان در مقابل یـک‌دیگر کـار می‌کنند تـا اهداب را به انجام برسانند و فقط شمار معدودی می‌توانند به اهداف خویش دست یابند.دانش‌آموزان فقط در صورتی که بتوانند دیگران را شکست دهند و از آنها پیـشی بگیرند،موفق خـواهند شد.
در یـک موقعیت رقابتی،اصل اساسی این است:
من می‌برم،تو می‌بازی،من می‌بازم،تو می‌بری.
پ)یادگیری مشارکتی
«یادگیری مـشارکتی»یا«یادگیری بـا هم»برای انجام دادن انواع فعالیت‌ها و تکالیف تحصیلی مورد استفاده قرار می‌گیرد.
این روش مخالف روش رقابت فردی است و در آن، دانش‌آموزان در گروه‌های کوچک با هم و بـه کـمک هـم به یادگیری می‌پردازند.
در این روش دانش‌آموزانی که در هرگروه قرار دارند،هدف‌های خودر ا مشخص می‌کنند،شیوه‌ی اجـرا را نظم می‌دهند،اطلاعات را جمع‌آوری و نتایج حاصل از آنها را استخراج می‌کنند و آن‌گاه از یافته‌های گروه خود گزارشی تهیه می‌بینند و به کلاس ارائهـ می‌دهند.این فـعالیت‌های مـشارکتی و گروهی،که در این روش از آنها استفاده می‌شود،سبب رشد و پرورش مهارت‌های ذهنی افراد می‌شود.
در یـک مـوقعیت مشارکتی اصل اساسی این است:
ما با هم‌دیگر هستیم؛اگر تو ببری، من می‌برم.اگر تو ببازی،من می‌بازم.
شایان ذکر است که در یک کلاس کارآمد،متناسب با سن،تفاوت‌های فردی،سطوح یادگیری دانش‌آموزان و…معلم از همه‌ی ایـن ساختارها اسـتفاده می‌کند و بـرای دانش‌آموزان موقعیت‌های یادگیری متفاوتی ایجاد می‌کند.
از آن‌جا که استفاده از یک روش تدریس خاص و ایجاد تنها یک مـوقعیت یـادگیری،به طور کـامل مؤثر و مفید نیست،معلمان باید با استفاده از تجربیات و توانایی‌های علمی خود و متناسب با وضعیت کـلاس درسـ، موقعیت‌های یـادگیری مناسب آن شرایط را ایجاد کنند و با استفاده از روش‌های تدریس مناسب،حداکثر کارآیی و اثربخشی را از کلاس درس خود انـتظار داشـته باشند.
پانوشت:
(۱). Structures for Students Learning
(). Individual Instruction
منابع:
۱.پارسا،محمد،روان‌شناسی تربیتی،تهران:سخن،۱۳۸۱.
۲.سیف،علی اکبر،روان‌شناسی پرورشی(روان‌شناسی یادگیری و آموزش)،تهران: آگاه،۱۳۷۱.
۳.شعبانی،حسن،مهارت‌های آموزشی و پرورشی(روش‌ها و فنون تدریس)،تهران: سمت،۱۳۸۱.
۴.یغما،عادل،کاربرد روش‌ها و الگوهای تدریس،تهران،انتشارات مدرسه،۱۳۷۲.
۵.Tileston,Doona Walker(2004).What every teacher should know about classroom management and discipline,California: Corwin press.
——————–
رشد معلم شماره ۲۰۸
