مدیریت زنگ‌های تفریحی بـرای دانش‌آموزان
————————–
صفر علی جنوبی / پروین عظیمی
هنگامی که #زنگ_تفریح زده می‌شود، هر دانش‌آموزی به مدت ۱۰ دقیقه،برنامه و هدفی مدنظر دارد.ایـن اهداف را می‌توان به عادت‌های طبیعی،اجتماعی، فرهنگی،مذهبی و گاهی سیاسی و… تقسیم کرد کـه به صورت رفتارهایی مـانند انـتقام و شیطنت،اتلاف وقت، استراحت،رفتن به دست‌شویی،مرور برنامهء زنگ بعد و…ظاهر می‌شود.
یک مدیر کاردان می‌تواند برای همین زمان کوتاه هم برنامه‌ریزی هدف‌داری پیش‌بینی کند تا هم از حوادث ناگوار و نـاخواسته جلوگیری کند و هم در امر آموزش و پرورش کودکان گامی مؤثر بردارد.
نقش #مدیر در زنگ‌های تفریح
1.تماس #شاگردان با سایرین
دیدار و گفتگو با دوستان و همکلاس‌ها،همسایه‌ها،شاگردان دیگر و معلم‌های سال قبل،زمینه‌هایی برای ارتـباط مـؤثر به وجود می‌آورد.مانند مدیر می‌تواند با به‌سازی فضاهایی برای شستن دانش‌آموزان،استفاده بهینه از باغچه و نصب صندلی در اطراف آن و در صورت امکان،نظارت کامل و دقیق و ناآشکار بر دانش‌آموزان،زمینه این دیدارها را گـسترده‌تر کـند.
۲.تنوع‌طلبی و جلوگیری از رخوت و یک‌نواختی
مدیر می‌تواند در زنگ تفریح،برای جلوگیری از خستگی و یک‌نواختی محیط آموزشی و ایجاد تنوع و تأثیر بر روحیه شاگردان،این راهبردها را مدنظر داشته باشد.
نرمش،پیاده‌روی،خروج از حـالت رسـمی کلاس،انجام دادن بازی‌های شاد و کودکانه و رفع خستگی.بدین‌منظور، می‌توان محیطی سرسبز و درخت‌کاری شده در حیاط مدرسه به وجود آورد و از شعارها یا نقشه‌ها یا مناظر زیبا و نقاشی‌های کودکانه،نقشه‌های جغرافیایی و بعضی مـفاهیم عـلوم تـابلوهایی فراهم کرد.رسم خطوط یـا حـرکت مـارپیچ،رسم بازی مار و پله در گوشه‌ای از حیاط،انجام دادن بازی‌های دسته‌جمعی مانند گرگم و گله می‌برم و عمو زنجیرباف با نظارت معاون یا معلم ورزش نـیز جـزیی از ایـن برنامه‌های متنوع خواهد بود.
۳.برقراری #روابط_اجتماعی
زنـگ‌های اولیـن زمینه‌های روابط اجتماعی و آمادگی جهت برقراری روابط پیچیده‌تر در جامعه است.تماس با مربی پرورشی، مربی بهداشت،معاونان،مدیر، بـازرسان و راهـنمایان تـعلیماتی،انجا دادن بازی‌های دسته‌جمعی و پیروی از مقررات بازی،پیروی از مقررات زنـگ تفریح‌گاهی بین شاگردان قدم می‌زند، تقویت‌کننده این روابط است.
۴.مسؤولیت‌پذیری
یکی از وظایف مهم تعلیم و تربیت، پرورش حس مسؤولیت‌پذیری در بـین دانـش‌آموزان اسـت که در زنگ‌های تفریح نیز قابله دسترسی است.
سپردن اموری مانند مـسؤولیت ادارهـ بوفه یا تعاونی،تعیین مأموران انتظامات، بهداشت یاران،مأموران نماز جماعت، کتاب‌داران و مسؤول کتاب‌خانه از اینگونه اقـدامات بـه شـمار می‌رود.
برای #معلّمان
زنگ‌های تفریح،علاوه بر این‌که مورد علاقهء شاگردان اسـت بـهترین زمـان برای آموزگاران به شمار می‌رود زیرا فرصتی به‌دست می‌آید که به بعضی امور رسـیدگی کـنند.مـدیران موفق باید این ۱۰ دقیقه‌ها را مدنظر داشته باشند،حداکثر استفاده را از آنها ببرند و برای بهینه‌سازی کـارها،هـدف‌های زیر را پی‌گیری کنند:
۱.برقراری روابط انسانی
یکی از مهم‌ترین نیازهای انسان برقراری ارتباط بـاهم‌جنسان اسـت. «فـالت»می‌گوید در محیط آموزشی روابط انسانی عبارت است از توان برقراری ارتباط انسانی با معلمان و دانـش‌آموزان از طـریق پذیرفتن وجود،شخصیت،ویژگی‌های زیر را می‌توان شاخص‌های روابط انسانی مطلوب در سازمان آموزشی دانـست:
الفـ)درکـ نیازها،استعدادها، مشکلات دیگران و کوشش برای حل آنها.
ب)خوب گوش دادن و پذیرفتن افراد.
ت)برقراری بهداشت روانـی و مـحیط آموزشی.
۲.رسیدگی به مسائل آموزشی
معلمان در هنگام استراحت نیز می‌توانند به مـسائل آمـوزشی تـوجه کنند و در همه لحظات به بالا بردن کیفیت تدریس،آماده‌سازی طرح درس زنگ بعد،تهیهء وسـایل آزمـایشگاهی و نـقشه‌ها و لوحه‌ها،مطالعهء کتاب‌های روش تدریس و مجلات آموزشی مانند رشد معلم،پیوند…،تـبادل‌نظر بـین همکاران هم‌پایه و تشکیل گروه‌های آموزشی، دادن گزارش به سایر همکاران پس از تشکیل جلسات آموزشی،رسیدگی به امـور عـقب‌مانده(تصحیح دیکته‌ها، بازدید تکالیف یا تکمیل دفاتر شاخس)،تبادل‌نظر با کادر دفـتری در مـورد اموری مانند غیبت دانش‌آموزان، دادن دعوت‌نامه،تعیین وقـت قـبلی مـلاقات والدین و…بپردازند.
۳.استراحت و بهداشت روانی
انسان‌ها دارای نـیازهایی هـستند که بهنجاری و سلامت آنها به تأمین آنها بستگی دارد.انگیزه و میل به کار و مـسؤولیت‌پذیری انـسان‌ها با نیازهای آنها رابطه مـستقیم دارد.بـنابراین،هرچه فـرد بـین کـار و نیازهایش هم‌خوانی و سازگاری بیشتری احساس کـند،تـحرک بیشتری از خود نشان می‌دهد.
استراحت و رفع خستگی و خروج از حالت رسمی،صرف چـای یـا شیرینی، که بهتر است خارج از دیـد شاگردان باشد،بیان مـشکلات زنـدگی شخصی به همکاران صمیمی و سـبک شـدن بار زندگی و تحلیهء روحی با بیان درد دل‌ها، بهره‌گیری از تجارب شخصی دیگران، بیان مـشکلات اجـتماعی یا اقتصادی جامعه و بالا بـردن سـطح درکـ و فهم اجتماعی،بـازدید از تـعاوتی مدرسه و خرید مایحتاج زنـدگی بـدون نیاز به خروج که در زنگ تفریح صورت می‌گیرد.
انواع روابط انسانی در #مدرسه
۱.روابط مـعلمان بـا مدیر
مدیر باید محیط آموزشی سـالم، تـربیتی دور از تنش را تـدارک بـبیند و مـسائل اضطراب‌ساز و مشکل آفرین را از آن دور سـازد.
۲.ارتباط با دانش‌آموزان به صورت غیررسمی
گاهی معلمان می‌توانند با قدم زدن در بین دانش‌آموزان از حـالت رسـمی کلاس درسی خارج شوند و به صـورت دوسـتانه و عـمومی بـا شـاگردان گفتگو و صحبت کـنند؛حـرکات و رفتار آنها را زیرکانه مورد توجه قرار دهند با مشاهده غیرمستقیم خصوصیت رفتاری،آن‌ه را شناسایی کنند.مـربی بـهداشت در ایـن زمینه باید به حرکات جسمی و رفتارهای نـهانی کـودکان تـوجه داشـته بـاشد و بـسیاری از نواقص راه‌رفتن،تماس با دیگران، ضایعات ستون فقرات و پرخاشگری یا گوشه‌گیری را کشف کند.
۳.ارتباط با والدینی که به مدرسه رجوع می‌کنند
در ابتدای سال تحصیلی،زمان ملاقات مـربیان با والدین ه اطلاع خانواده‌ها می‌رسد.در مدرسه نیز باید محلی برای گفت‌وگوی والدین با معلمان ترتیب داده شود تا چنانچه لازم باشد،مسائل خصوصی و تربیتی نیز تذکر داده شود.به‌علاوه،اگر ضروری بـاشد،مـعلم یا مربیان می‌توانند با خانواده‌ه تماس تلفنی بگیرند.
۴.برنامه‌ریزی برای مراسم خاص
می‌توان برای هم‌دردی و همراهی با همکاران یا خانواده‌هایی که اتفاق خاصی در زندگی آنان رخ داده است، هماهنگی لازم را به عـمل آورد مـانند هماهنگی یا جهت ملاقات با حجاج یا کسانی که خانه‌ای خریده‌اند.
۵.ارتباط معلمان با یک‌دیگر
باعث تکمیل تجارب آموزشی و بهداشت روانی می‌گردد.انـجام دادنـ امور اداری…،اصلاع دادن به دفتر دبـستان در مـورد غیبت شاگردان،ارجاع اسامی شاگردانی که با مشکلاتی مواجه‌اند یا به ارتباط با کادر دفتری نیاز دارند،خواندن بخشنامه‌های اداری، امضای دفتر حضور غـیاب در اولیـن زنگ استراحت،گفت‌وشنود دربـاره مـطالب اداری و مقررات با مدیر یا دفتردار مدرسه،تکمیل پرونده‌های شخصی و تشکیل جلسات کوتاه‌مدت و اضطراری از کارهایی است که امکان انجام دادن آنها در زنگ تفریح وجود دارد.
اقدامات مدیر
ایجاد محیطی شاد و مـتنوع مـانند تغییر تزیینات دفتر مدرسه،استفاده از پلاکاردها و طرح‌های متنوع آموزشی، برخورد صمیمی و دوستانه با همکاران، به کار بردن کلمات خوش‌آیندی مانند خسته نباشید،قدردانی از زحمات همکاران،تهیه محلی نسبتا خصوصی بـرای اسـتراحت احتمالی مـعلمان و جلوگیری از انتشار گزارش‌های اضطراب‌آور و تنش‌زا.
تهیه محلی برای ارتباط والدین با معلم فرزندانشان.
همکاری با معلمان بـرای انحام دادن سریع‌تر امور اداری و آموزشی،دور از دفتر مدرسه.
جلوگیری از ازدحام و سروصدا و دخـالت سـایرین در امـور شخصی یا خصوص همکاران.
آماده‌سازی گوشه‌ای از حیاط یا باغچهء مدرسه برای برقراری ارتباط معلم با شاگردان.
تـشکیل تـعاونی مدرسه و خرید مایحتاج همکاران به صورت گروهی.
استفاده از وسایل دیداری-شنیداری در شرایط ویـژه.
بـرنامه‌ریزی بـرای ملاقات خصوصی با همکاران به مناسبت‌های گوناگون و بازدید از همکاران بازنشسته و…
پس از تعطیلی مدرسه،رسیدگی به صـندوق ماهیانه برای کمک به مستضعفان یا خرید هدیه یا مبلغ ناچیز، تهیه روزنـامه‌های آموزشی و کتاب‌های مفید جـهت مـطالعه همکاران و در دسترس قرار دادن آنها.
——————-
↩️ مقاله ها و خبرهای آموزشی فرهنگی
