نویسنده:مجتبی صبوری
ناشر:زیتون
چاپ اول:بهار ۱۳۷۶
تعداد صفحات:۲۳۱
قیمت:۱۲۰۰ تومان
کتاب”فلسفههایی برای تعلیم و تربیت اسلامی”در قطع وزیری و در ۲۳۱ صفحه مشتمل بر فهرست عناوین،مقدمه،چهار فصل و فهرست اعلام است.
نویسنده در مقدمهء نسبتا طولانی کتاب به کندوکاو دربارهء جایگاه فلسفهء تعلیم و تربیت میپردازد و ضمن تأکید بر لزوم تدوین فلسفههای تربیتی از نگاه اسلام،به چند ابهام اساسی در این زمینه اشاره میکند؛از جمله مفهوم علم از نظر اسلام و منزلت علم.این مقدمه، بیشتر درآمدی است بر اوّلین و مفصّلترین بخش کتاب تحت عنوان”منزلت علم در اندیشهء اسلامی”که بنا به تأکید مؤلّف هستهء اصلی این کتاب است.
کتاب”فلسفههایی برای تعلیم و تربیت اسلامی”همچنانکه ذکر شد،یک هستهء اصلی دارد که به عنوان نخستین فصل کتاب،نزدیک به دو سوم حجم آن را به خود اختصاص داده است.در این فصل،حیطههای گوناگونی از منزلت علم در اندیشهء اسلامی مورد اشاره قرار گرفته و عملا به سه بخش مجزا تقسیم شده است:
-تعیین منزلت علم در مطالعات فلسفی و معرفتشناسی؛
-معرفی آیات،روایات و احکام اسلامی پیرامون مسائل علم؛
-جلوههایی از زندگی عالمان ربّانی.
حاصل این مطالعه،تأکیدی است بر مقام و ارزش علم در مباحث فلسفی و معرفتشناسی اسلامی و با استناد به پژوهشهای فلاسفهء اسلامی موضوعاتی چون رابطهء انسانیت انسان با علم،مفهوم علم،اتحاد عاقل و معقول،مراتب علم،رابطهء تفکر و تعالی انسان،آسیبهای عقل و لزوم توانایی عقل و دل مطرح گردیده است.از سوی دیگر،این مطالعه کاوشی است در متون اسلامی در مورد مرتبهء علم با استناد به آیاتی از قرآن کریم دربارهء تعقّل،تدبر،خواندن،طلب برهان و…نیز جایگاه علم را در کتابهای حدیث از جمله:”اصول کافی”،”بحار الانوار”،”المحجّه البیضاء”،”الحیاه”،”منیه المرید”و”آداب المتعلّمین”روشن و نمونههایی از شیوههای عالمان فقه و حدیث را در زمینهء اعتبار بخشی به علم مطرح میکند.از رهگذر این بحث،آن دسته از احکام دینی که علم و علمآموزی را مورد تأکید قرار دادهاند،آشکار و ارائه میشوند.
در بخش نهایی،مطالعهء منزلت علم در اندیشهء اسلامی،به نمونههایی از وارستگی عالمان دینی پرداخته میشود تا ارزش،اعتبار و تأثیرگذاری عملی علم ترسیم گردد.
سه بخش دیگر کتاب،سه مقالهء جداگانه است که برای ارائه در سمینارها و مجامع علمی تدوین شده و هریک،موضوع خاصّ خود را از نگاه تعلیم و تربیتی مورد کاوش قرار داده است.
در یکی از مباحث کتاب تحت عنوان”آموزش دین فرآیندی فراگیر،از ژرفا و آرام”، نویسنده با انتقاد از شیوههای رایج در زمینهء آموزش دین و تربیت دینی،چند جنبهء نظری (تئوریک)این آموزش-یعنی فراگیر بودن،عمیق شدن و آرام بودن-را مطرح میکند.
موضوع دیگر تحت عنوان”تجلّی مذهب در تصویرسازی کتابهای کودکان”،به جایگاه هنر و هنرمند مذهبی،رابطهء کودک با تصویر و منابع الهام بخش تصویرسازی برای کودکان میپردازد.
آخرین موضوع تحت عنوان”بلوغ در چشم دین”،به مطالعه دربارهء بلوغ از نگاه حقوق، جامعهشناسی،روانشناسی و تعلیم و تربیت و ادبیات میپردازد و سرانجام بلوغ از نگاه دین را با استناد به نظر سید بن طاووس دربارهء بلوغ مطرح میکند.