مهدیه تقوی‌راد|روزنامه همشهری
پیر شدن جمعیت کشور در ۳دهه آینده موضوعی است که در سال‌های اخیر درباره آن صحبت‌های بسیاری شده و از همین حالا هشدارهای جدی نسبت به آغاز این دوران در کشور داده شده است. در این بین ضرورت برنامه‌ریزی برای دورانی که حدود یک‌سوم جمعیت کشورمان به سالمندی می‌رسند، موضوع مهمی است که نباید از آن غافل شد. تدوین سند ملی سالمندی گامی مناسب برای بهبود وضعیت سالمندان است؛ سندی که بعد از نهایی شدن به هیأت دولت ارسال شده و منتظر تصویب است. در اصل۲۹ قانون اساسی نیز به مسئله سالمندی اشاره شده است: «برخورداری از تأمین اجتماعی از نظر بازنشستگی، بیکاری، پیری، ازکارافتادگی، بی‌سرپرستی، درراه‌ماندگی، حوادث و سوانح و نیاز به خدمات بهداشتی و درمانی و مراقبت‌های پزشکی به‌صورت بیمه و… حقی است همگانی. دولت مکلف است طبق قوانین از محل درآمدهای عمومی و درآمدهای حاصل از مشارکت مردم، خدمات و حمایت‌های مالی فوق را برای یک به یک افراد کشور تأمین کند.»
در برنامه ششم توسعه نیز دولت موظف به ایجاد عدالت و رسیدگی به سالمندان شده است؛ به‌گونه‌ای که تمام موضوعات مربوط به رفاه سالمندی در شورای‌عالی رفاه در این برنامه تدوین شده و مورد توجه قرار گرفته است. بر این اساس، شورای‌عالی رفاه متولی اصلی در زمینه سالمندان تعیین شده است. رئیس سازمان بهزیستی کشور با اشاره به سالمند شدن جمعیت کشورمان طی ۳دهه آینده از برگزاری اجلاس منطقه‌ای سالمندی در تهران خبر داد. انوشیروان محسنی‌بندپی در گفت‌وگو با همشهری درخصوص این اجلاس گفت: این اجلاس در مهر‌ماه سال آینده با برنامه‌ریزی‌هایی که توسط سازمان بهزیستی کشور و دبیرخانه شورای ملی سالمندان انجام گرفته برگزار می‌شود. وی با بیان اینکه در سال‌های آینده با رشد وسیع سالمندی در کشورمان روبه‌رو خواهیم بود، گفت: با وجود این هنوز به‌طور مستقیم بودجه خاصی که رشد چشمگیری درخصوص کمک به مسئله سالمندی در سال‌های آینده باشد در نظر گرفته نشده است و اما چندین اقدام مهم تا‌کنون درخصوص سالمندان انجام گرفته که برگزاری اجلاس آتی از آن جمله است. وی تصریح کرد: دومین اقدام پیگیری مصوبه سند ملی سالمندان است که مراحل اجرایی شدن آن اعلام می‌شود. براساس این سند، موارد مربوط به حوزه سلامت سالمندان برعهده وزارت بهداشت و مسائل مربوط به حوزه رفاهی برعهده وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی گذاشته شده است.
بندپی درخصوص اقدامات سازمان بهزیستی درخصوص سالمندان گفت: راه‌اندازی بنیاد فرزانگان (مؤسسه مردمی فرهنگی، هنری، اجتماعی و ورزشی ویژه سالمندان) یکی از اقدامات بهزیستی است که این بنیاد پل ارتباطی بین نیازمندی‌های سالمندان و دستگاه‌های اجرایی در استان‌ها را شکل می‌دهد. رئیس سازمان بهزیستی کشور با بیان اینکه یک کشور زمانی می‌تواند موفق باشد که برای دوره سالمندی جمعیت خود برنامه‌ریزی کند، گفت: استفاده از پختگی و بهره‌بردن از تجربیات افراد در زمان سالمندی می‌تواند فرصت‌های خوبی را برای یک کشور ایجاد کند اما متأسفانه در کشور ما شاخص‌های سلامت برای سالمندان همانند امنیت، سلامتی، درآمد و توانمندی چندان مطلوب نیست. او با اشاره به اینکه برای پدیده سالمندی در ۳دهه آینده برنامه‌ریزی‌های زیربنایی و نقشه راه طراحی شده است، گفت: «ما به‌دنبال برنامه‌ریزی‌ها و فراهم کردن مقدمات کار برای ارائه خدمات به سالمندان هستیم تا در آینده با بحران مواجه نشویم.»
دهکده سالمندی موضوع دیگری بود که بندپی به آن اشاره کرد و گفت: دهکده سالمندی اصفهان در فضایی مناسب و بر مبنای علمی و تحقیقاتی بنا شده است. در این دهکده سالمندان ایزوله نمی‌شوند و فرصت آموزش و استفاده از اوقات فراغت را دارند. در این دهکده ۲قسمت نگهداری شبانه‌روزی از سالمندان و بخش‌های روزانه وجود دارد. بندپی در پاسخ به این پرسش که آیا افزایش تعداد دهکده‌های سالمندی باعث ترغیب خانواده‌ها به رها کردن افراد سالمند نمی‌شود، گفت: راهبرد اصلی ما در زمینه سالمندی این است که سالمندان از زندگی خانوادگی و جمعی منفک نشوند؛ چراکه اگر فرد سالمند در انزوا باشد، مستعد آلزایمر زودرس و اختلالات روحی و روانی می‌شود و توصیه ما همراهی سالمندان با جمع است اما نمی‌توانیم منکر وجود مراکز نگهداری شبانه‌روزی سالمندان باشیم؛ چراکه افرادی که سرپناه ندارند یا سالمندانی که به‌علت وضعیت جسمانی نامناسبشان خانواده توانایی نگهداری از آنها را ندارند می‌توانند در این مراکز نگهداری شوند.
وی درخصوص وضعیت سالمندان رها شده در جامعه نیز گفت: اکنون ما در مراکز شبانه‌روزی نگهداری از سالمندان، از ۱۵هزار سالمند نگهداری می‌کنیم که تعدادی از آنها خانواده دارند اما تعدادی هم هستند که به‌اصطلاح در جامعه رها شده‌اند؛ این افراد بعد از شناسایی یا معرفی مراجع قضایی در مراکز شبانه‌روزی بهزیستی نگهداری می‌شوند اما با توجه به وضعیت مذهبی جامعه امروزی ما این تعداد چندان هم زیاد نیستند و نگرانی از این بابت نداریم. بندپی درخصوص برنامه‌های آتی سازمان بهزیستی درخصوص سالمندان نیز گفت: برنامه‌ای داریم تا در کنار مراکز سالمندی، مهدکودک راه‌اندازی کنیم تا اگر سالمندان تمایل داشتند بتوانند ساعاتی را در کنار بچه‌ها بگذرانند و از این محیط استفاده کنند.
۲۶درصد سالمندان تحت پوشش نهادهای حمایتی هستند
رئیس دبیرخانه شورای سالمندی کشور با بیان اینکه در ۳دهه گذشته روند رشد جمعیت تغییر کرده و همین مسئله باعث شده تا در پنجره جمعیتی قرار بگیریم، گفت: تعداد گروه فعال جامعه و جوانانی که به سمت میانسالی می‌روند در سال‌های اخیر رو به افزایش گذاشته و این مسئله به این دلیل است که در دهه۶۰ میزان باروری در کشورمان بالا بود. به‌گفته وی، طبق پیش‌بینی سازمان بهداشت جهانی در سال۱۴۲۹ در کشورمان ۳۱میلیون جمعیت سالمند خواهیم داشت. به‌عبارتی از هر ۳نفر جمعیت یک نفر سالمند خواهد بود که اگر از فرصت باقیمانده تا آن زمان استفاده نکنیم و برنامه‌ای نداشته باشیم، این مسئله می‌تواند تهدیدی جدی از نظر اقتصادی، اجتماعی، فرهنگی و سیاسی برای جامعه‌مان به‌دنبال داشته باشد. سلمان‌نژاد درخصوص سالمندانی که وضعیت مطلوبی ندارند، نیز گفت: سالمندانی که از نظر اقتصادی وضعیت مطلوبی ندارند و تحت پوشش نهادهای حمایتی کمیته امداد و بهزیستی هستند ۲۶درصد کل سالمندان کشور را تشکیل می‌دهند که توسط این نهادها به آنها رسیدگی می‌شود و مابقی سالمندان یا در کنار فرزندان خود زندگی می‌کنند یا در خانه سالمندان هستند. رئیس دبیرخانه شورای سالمندی کشور گفت: براساس پیش‌بینی‌ها در سال۲۰۵۰ تعداد سالمندان در کل دنیا ۲میلیارد نفر می‌شود که برای نخستین‌بار تعداد آنها از افراد زیر ۱۴ساله در دنیا بیشتر خواهد بود؛ ضمن اینکه ۸۰درصد سالمندان در سال۲۰۵۰ در کشورهای در حال توسعه زندگی می‌کنند.
سلمان‌نژاد درخصوص اقداماتی که برای سال۱۴۲۹ انجام می‌شود، گفت: ما در قوانین بالادستی و در برنامه ششم توسعه برنامه‌های کاملی را درخصوص سالمندی داریم. همچنین ما سند ملی سالمندی را باید به‌عنوان چراغ راه در این مسیر داشته باشیم و دستگاه‌ها هم باید مجاب شوند که اگر در این خصوص کمبود قوانین داریم یا به مصوبه‌ای نیاز داریم در دستور کار قرار بگیرد. وی گفت: سند ملی سالمندان اخیرا تصویب و الان فاز عملیاتی آن آغاز شده ولی اجرایی شدن کامل آن چندین‌ماه زمان میبرد. در این سند وظایف دستگاه‌ها مشخص شده و در بودجه سال آینده باید دیده شود. در این سند بیمه مراقبتی طولانی‌مدت، معیشت و درآمد سالمندان، افزایش حقوق سالمندان و بازنشستگان باید دیده شود. الان اختلاف زیادی بین دریافتی بازنشستگان و قدرت خرید آنها وجود دارد؛ این در حالی است که در سال‌های اخیر به حقوق آنها هم اضافه شده است. به گفته سلمان‌نژاد اگر بخواهیم در بودجه‌بندی سال آینده و در قوانین رتبه‌بندی کنیم، مهم‌ترین موضوعی که باید به آن توجه شود معیشت سالمندان و در رتبه‌های بعدی سلامت، اشتغال، آموزش، محیط‌های توانمند‌سازی، مشارکت‌های اجتماعی و… است. رئیس دبیرخانه شورای سالمندی کشور درخصوص راه‌اندازی دهکده سالمندی نیز گفت: من موافق هر حرکتی که به نفع سالمندان و آسایش بیشتر آنها باشد، هستم. الان ما سالمندان متمولی داریم که هیچ برنامه‌ای برای آنها نداریم؛ این افراد نمی‌توانند مشارکتی در جامعه داشته باشند. ما برای فعال‌کردن سالمندان نباید به‌دنبال مراکز شبانه‌روزی باشیم، باید جاهایی باشد که این افراد بتوانند برای تفریح و آموزش به آنجا بروند، باید برای آنها اشتغال متناسب با سن‌شان ایجاد کنیم تا فعالیت داشته باشند و از متن جامعه جدا نشوند. سلمان‌نژاد گفت: ما باید بتوانیم در این دهکده‌ها خدمات‌رسانی کنیم. این دهکده‌ها فقط برای اقامت دائمی سالمندان طراحی نمی‌شوند بلکه در این دهکده‌ها افراد به‌صورت موقت از خدماتی که ارائه می‌شود، استفاده می‌کنند یا مثلا خانواده فرد سالمند می‌خواهند به مسافرت بروند و بنا به دلایل جسمی سالمند، نمی‌توانند او را به همراه خود ببرند، با وجود این دهکده‌ها، می‌توانند برای چند روز فرد سالمند را برای مراقبت به این مکان بیاورند و بعد از بازگشت از مسافرت وی را با خود به خانه ببرند. وی درخصوص وضعیت سالمندی در کشورمان گفت: مسئله مهم اینجاست که درخصوص سالمند شدن جمعیت‌مان آمادگی کاملی نداریم. الان سالمندان ما درخصوص معیشت، بهداشت و درمان و امور مراقبتی مشکل دارند و در ۲ – ۳ دهه آینده یک دفعه با نرخ رشد سالمندی این چالش چند برابر می‌شود و بار زیادی بر دوش کشور می‌افتد.
سن پیری برای دهه شصتی‌ها
محسن سلمان‌نژاد، رئیس دبیرخانه شورای سالمندی کشور با اشاره به روند کنونی نرخ جمعیت در کشورمان گفت: متولدان دهه ۶۰طی ۳دهه آینده به سن پیری می‌رسند کمااینکه هم‌اکنون نیز شاهد پدیده سالمندی در کشورمان هستیم که ۷و نیم میلیون نفر از جمعیت کشور یعنی ۹.۲۷درصد جمعیت را تشکیل می‌دهند.
—————————
↩ کانال مقاله ها 👇
