|
وقـتـی کـلـمـه امـتـحـان بـه گـوش کـسـی می‌خورد ناخودآگاه مضطرب می‌شود. اضطراب و نگرانی جزء جدانشدنی امتحان است. اما این اضطراب اندازه دارد و تا حد کمی از آن برای این که بدن حالت آماده‌باش و فکر متمرکزتر باشد لازم و مفید است، اما اگر این اضطراب بخواهد مانع از آرامش ذهن شود و مشکل‌ساز باشد آن‌وقت باید جلوی آن را گرفت. گاهی پیش می‌آید که والدین بیشتر از بچه‌ها اضطراب دارند و بدتر از آن این‌که اضطراب را به فرزندان خود منتقل می‌کنند. وقتی بچه‌ای برای امتحانات دچار استرس می‌شود وظیفه والدین آرام کردن او و کم کردن این اضطراب از ذهن اوست. اما چگونه باید این استرس را کم کرد؟ باید برای کودک توضیح داد که هدف از امتحان دادن چیست و به او گفت که تو امتحان می‌دهی که بفهمی چه چیزهایی در مدرسه یاد گرفته‌ای. فرزندتان را از نمره نترسانید و برای او خط و نشان نکشید، چرا که با این کار تنها به اضطراب او دامن زده‌اید. بلکه به جای این‌که تنبیه را به او یادآوری کنید برایش جایزه‌ای تعیین کنید تا ذوق و شوقش برای درس خواندن زیادتر شود، چرا که همیشه تشویق جواب بهتری در تربیت و واداشتن بچه‌ها به کاری جواب می‌دهد. یادتان باشد شما باید برای فرزندتان که در شرایط استرس‌زایی است یک همدم باشید نه این‌که شما نیز عامل استرس او شوید. ممکن است اضطراب به چند دلیل باشد که ما آنها را می‌شماریم:
اضطراب از درس نخواندن: اگر دیدید فرزندتان در شب امتحان به خاطر سهل‌انگاری در دوران مدرسه با حجم انبوهی از درس‌های نخوانده مواجه شد حتما باید به او کمک کنید. شما می‌توانید با برنامه‌ریزی این مشکل او را حل کنید و اگر در فهم درس مشکل دارد خودتان یا کسی که آن درس را بلد است می‌توانید با او کار کنید. البته به یاد داشته باشید شما به عنوان والدین وظیفه دارید کـه نـقاط ضعف درسی فرزندتان را قبل از شروع امتحانات بیابید و برای به دست آوردن نتیجه‌ای مناسب آنها را از بین ببرید.
بچه‌هایی که بعد از درس خواندن از ترس این‌که آن را فراموش کنند مضطرب می‌شوند: شما می‌توانید با پرسیدن چند سوال از درسی که خوانده به او بفهمانید که یادش نرفته و لزومی ندارد که مضطرب باشد. اگر هنوز فرصت دارد نیز می‌توانید به او پیشنهاد دهید درسی را که خوانده دوباره دوره کند و یا اگر سوالات امتحانی امتحانات قبل خود را دارد می‌تواند از خود امتحان بگیرد تا مطمئن شود.
بعضی از بچه‌ها سر امتحان مضطرب می‌شوند و نمی‌توانند از اطلاعاتی که دارند استفاده کنند. برای بـرطـرف کـردن اضـطـراب این بچه‌ها با معلمین‌شان صحبت کنید و به آنها بگویید که فرزندتان هنگام امتحان مضطرب می‌شود تا آنها بتوانند سر امتحان از اضطراب بچه‌هایی که مضطربند بکاهند. شما نیز به عنوان والدین می‌توانید به فرزندتان آرامش دهید و به او یادآوری کنید که درسش را بلد است و برای امتحان به اندازه کافی خوانده و نمره برای شما اهمیت ندارد و تنها باید اضطراب را کنار بگذارد تا موفق شود. از یک سری تکنیک هم می‌توانید استفاده کنید و به فرزندتان یاد دهید، از جمله تکنیک نفس عمیق، از فرزندتان بخواهید قبل از این‌که به سوالات نگاه کند ۵ تا ۱۰ تا نفس عمیق با چشمان بسته بکشد، این کار هم به او آرامش می‌دهد و هم باعث رسیدن اکسیژن بیشتر به مغزش می‌شود. به فرزندتان بگویید حتما قبل از امتحان به دستشویی برود چون معمولا اضطراب باعث فعال شدن مثانه می‌شود و بچه‌های مضطرب معمولا وسط امتحان به دستشویی نیاز پیدا می‌کنند. از فرزندتان بخواهید حتما سوالات را یکی‌یکی نگاه کند چون نگاه کلی به سوالات برای بچه‌های مضطرب بیشتر به آنها استرس وارد می‌کند و فکر می‌کنند آنها را فراموش کرده‌اند و می‌خواهند حین جواب دادن به یک سوال به سوالات بعدی نیز فکر کنند و همین امر تمرکز آنها را به‌هم می‌زند. از فرزندتان بخواهید حتما تقلب نکند چرا که تقلب در ایجاد استرس نقش بسزایی دارد.
بـچـه‌هـایـی کـه بیش از حد اضطراب دارند و نمی‌شود اضطراب آنها را کنترل کرد. این گونه بچه‌ها که درصـد کـمـی را هـم شـامـل مـی‌شوند حتما باید به روان‌شناسان متخصص مراجعه کنند، چرا که اضطراب می‌تواند مانع بزرگی برای پیشرفت و اعتماد به نفس فرزندتان شود.
درس خواندن
اکثر والدین این روزها از درس نخواندن فرزندشان گله دارند. غافل از این‌که می‌توان با رعایت یک‌سری نکات این دغدغه را برطرف کرد.
فنون مطالعه: متاسفانه بسیاری از دانش‌آموزان ما فـنـون مـطـالـعـه را یـاد نـگـرفـتـه‌انـد. مـثـلا بـسیاری از دانش‌آموزان هستند که ریاضیات را مانند ادبیات و تاریخ می‌خوانند و همیشه از نمره ریاضی خود گله دارند در صورتی که هر درسی برای خواندن روش خاص خود را دارد. مثلا ریاضی را حتما باید با تمرین و حل کردن مـســـائـــل خـــوانـــد و تـــاریـــخ را بـــا حــفـــظ کــردن و یـادداشـت‌بـرداری. فـنون خط‌کشی زیر نکات مهم، یادداشت برداری، دوره کردن، سوال درآوردن و… فنونی اسـت کـه مـی‌تـوان از آنـهـا بـرای بهتر یاد گرفتن و صرفه‌جویی در وقت استفاده کرد. برای یادگیری ایـن فـنون می‌توانید از کتاب‌های زیادی که در این خصوص تهیه شده‌اند استفاده کنید. نکته دیگری که در بسیاری از خانواده‌ها دیده می‌شود این است که گاهی مادران یا پدران با فرزند خود درس می‌خوانند یعنی کتاب را به دست می‌گیرند و تک‌تک صفحات کتاب را به آنها می‌آموزند. باید پرسید پس چرا فرزندتان را به مدرسه می‌فرستید وقتی مجبورید مفاهیم را خودتان به فرزندتان بیاموزید؟ مساله این است که این والدین فرزندشان را به این شیوه عادت داده‌اند و فرزندشان را تنبل و وابسته بار آورده‌انـد. فرزند شما باید یاد بگیرد چگونه درس بخواند، چگونه مفاهیمی که یاد نگرفته را از معلمش بپرسد و در پی علم و دانش برود نه این‌که تنها دراز بکشد و به صدای شما در شب امتحان گوش دهد. پس به یاد داشته باشید که این روش بسیار روش بدی برای درس خواندن است شما تنها با پرسیدن چند سوال بعد از این‌که درس خواندن فرزندتان تمام شد می‌توانید او را بیازمایید و نه بیشتر. والدینی که فرزندشان را به این شیوه عادت داده‌اند به یاد داشته باشند که یک‌شبه نمی‌توان این شیوه را عوض کرد و باید به تدریج فرزندشان را در درس خواندن خودکفا کنند چون اگر بخواهند به یکباره این شیوه را عوض کنند به فرزند خود در آن مقطع ضربه زده‌اند، اما والدینی که فرزندانشان تازه وارد مدرسه شده‌اند می‌توانند از بروز این مشکل پیشگیری کنند.
برنامه‌ریزی: بزرگ‌ترین خدمتی که می‌توانید به فرزندانتان کنید این است که برایشان برنامه‌ریزی کنید. برای برنامه‌ریزی هدف و مدت تعیین و اجرا شدن آن برنامه را نیز کنترل کنید. در برنامه حتما استراحت و تفریح را به اندازه جا دهید؛ نه خیلی کم و نه خیلی زیاد. حتما با فرزندتان بنشینید و یک برنامه‌ریزی کنید و از او نیز در بـرنـامه درسی‌اش نظر بخواهید. با این کار او را به برنامه‌ریزی در زندگی نیز عادت می‌دهید و او را هدف‌دار بار می‌آورد. (بهترین حالت برنامه‌ریزی هر ۴۵ دقیقه یک ربع استراحت و برای ناهار و شام هر کدام یک ساعت تا یک ساعت و نیم وقفه است که البته در بچه‌های مختلف متفاوت است.)
محیط خانه: محیط خانه را در فصل امتحانات آرام نگه دارید. مهمانی نروید و مهمان دعوت نکنید. صدای تلویزیون را زیاد نکنید. هنگام استراحت فرزندتان می‌تواند سریالی که دوست دارد را ببیند یا فعالیتی که دوست دارد را انجام دهد، اما نگذارید از برنامه‌اش تخطی کند. از مشاجرات در خانه بپرهیزید و خبرهای خیلی خوب و خیلی بد را به او نگویید، چرا که ذهنش را منحرف می‌کنید. خودتان نیز می‌توانید همراه فرزندتان به مطالعه شخصی خودتان بپردازید تا با او همراه شوید. خیلی سخت یا خیلی آسان نگیرید یک شرایط عادی و آرام را در خانه فراهم کنید. برای درس خواندن جایی را برای فرزندتان انتخاب کنید که در عین راحتی حواسش هم پرت نشود. از خوابیده درس خواندن جلوگیری کنید. بهترین حالت برای درس خواندن پشت میز و با نور کافی است.
تغذیه: تغذیه فرزندانتان را در دوران امتحانات یک تغذیه سالم قرار دهید؛ یک صبحانه مقوی به همراه میان‌وعده‌های سالم یک ناهار خوشمزه و باز مقوی و یک شام سبک همراه با مصرف میوه‌ها و سبزیجات و مایعات فراوان. بعضی از مادران آنقدر در زمینه تغذیه وسواس به خرج می‌دهند که فرزندشان را در ایام امتحانات مریض می‌کنند. شما نباید عادات غذایی فرزندتان را به یکباره در زمان امتحانات تغییر دهید بلکه با کمی جابه‌جایی و دقت بیشتر در مواد غذایی می‌توانید تغذیه‌ای سالم را در این ایام برقرار کنید.
امتـحانات سرنـوشـت‌سـاز:بـعـضـی امتحانات سرنوشت‌سازند و نمی‌توان از آنها سرسری گذشت چون ممکن است یک‌بار اتفاق بیفتد. مثل امتحانات ورودی مقاطع مختلف مدارس. شما باید با یک برنامه صحیح و حتی گرفتن معلم برای فرزندتان به او کمک کنید و فقط به او نگویید درس بخوان و رهایش کنید بلکه در فرصتی که دارد او را درس خواندن کنترل کنید تا بتواند موفق شود.
کارنامه
بعد از امتحانات معمولا یک مدتی آرامش برقرار است تا نزدیک کارنامه گرفتن و روز کارنامه گرفتن. شما به عنوان والدین باید کارنامه را یک سرنخ برای خود بدانید؛ سرنخی برای این‌که بتوانید نقاط قوت و ضعف و استعدادهای فرزندتان را بیابید و بتوانید برای آینده فرزندتان برنامه‌ریزی کنید. اکثرا والدین کارنامه را وسیله‌ای برای تنبیه و تشویق بچه‌ها می‌دانند در صورتی که این تنها درصد ناچیزی از خاصیت کارنامه است. با فرزندتان کارنامه‌اش را بررسی کنید. برای نمره‌های خوب تشویقش کنید و دلیل بد شدن نمره‌های دیگر را یکی‌یکی از او بپرسید اگر فرزندتان از شما نترسد دقیقا می‌داند که دلیل نمره‌های کمش چیست و مثلا می‌گوید این امتحان سخت بود، این یکی را خودم کم خوانده بودم، سر این امتحان دل‌درد داشتم، این را خواندم اما باز نتوانستم خوب امتحان دهم و… . اما اگر از شما بترسد می‌گوید من خواندم اما امتحان سخت بود و توجیهاتی از این قبیل. شما با پیدا کردن دلیل اصلی کم آوردن نمرات می‌توانید مشکلات فرزندتان را ریشه‌یابی و برای آینده از آنـهـا اسـتـفـاده کـنـیـد. در نـهـایـت بـدانـیـد کـه هیچ دانش‌آموزی از نمرات بد خوشحال نمی‌شود. پس شما نیز او را سرزنش نکنید. همین که فرزندتان شما را ناراحت ببیند خودش برای این‌که بفهمد اشتباه کرده کافی است. در آخر هیچ‌گاه بیش از توانایی فرزندتان از او انتظار نداشته باشید و او و توانایی‌هایش را درک کنید.
حدیث میرزایی
|
