بزرگان تعلیم و تربیت
در طول تاریخ صاحبنظران بزرگ، با ارائه نظرات و دیدگاههای خود، جهان را تحت تاثیر قرار داده و منشا تحولات بزرگ در آن شده اند؛ و آشنایی با دیدگاه ها و نظرات آنان سرآغاز تحول در نظامهای آموزشی میشود. در این سری مقاله ها، به زندگی نامه و عقاید و افکار برخی از آنهااشاره شده است. اینان کسانی اند که افکارشان در شکل گیری تعلیم و تربیت جدید در نقاط مختلف جهان موثر بوده است.
بنجامین بلوم (۱۹۹۹ – ۱۹۱۳ Benjamin Bloom )
بنجامین بلوم در سال ۱۹۱۳ م، در لنسفورد پنسیلوانیا متولد شد و در سال ۱۹۹۹م وفات یافت. او دوره لیسانس و فوق لیسانس را در سال ۱۹۳۵م در دانشگاه پنسیلوانیا گذراند و دوره دکترای تعلیم و تربیت را در سال ۱۹۴۲م در دانشگاه شیکاگو به پایان رساند. سپس به عضویت ستاد آزمون های دانشگاه شیکاگو درآمد. تا مدت ها مسوولان تعلیم و تربیت کشورهای مختلف از وی برای مشاوره های تربیتی دعوت به عمل می آوردند. وی به عنوان معلم، محقق و استاد، خدمات فراوانی ارائه کرد.
بلوم با همکاری تعدادی از همکارانش، هدف هایی که دانش آموزان پس از طی یک دوره آموزشی می توانند به آنها دست یابند را طبقه بندی کرد. طبقه بندی آنها بسیار مشهور است. در این طبقه بندی، هدفهای آموزشی در سه حیطه شناختی، عاطفی و روانی – حرکتی تقسیم بندی شده است. در حوزه شناختی، دانش، معلومات و مهارت های ذهنی قرار گرفته اند. در حوزه عاطفی، علائق، انگیزش و نگرشها قرار گرفته اند و در حوزه روانی- حرکتی هم فعالیت هایی مطرح شده اند که هم جنبه جسمانی و هم روانی دارند؛ مانند نوشتن یا تایپ کردن.
طبق طبقه بندی بلوم، هدف ها در حوزه شناختی شش نوع و عبارتند از:
۱. دانش؛
۲. فهمیدن؛
۳. کاربستن؛
۴. تحلیل؛
۵. ترکیب و
۶. ارزشیابی. این شش نوع هدف که از ساده به مشکل هستند،
هدف ها در حوزه عاطفی نیز پنج مرحله زیر را دارد:
۱. دریافت کردن (توجه کردن)؛
۲. پاسخ دادن؛
۳. ارزش گذاری؛
۴. سازمان دادن ارزش ها؛
۵. تشخیص دادن به وسیله یک ارزش یا مجموعه ای از ارزش ها. حوزه روانی – حرکتی را بلوم و همکارانش در اجزای کوچک تر طبقه نکرده اند؛ ولی در هر صورت، این حیطه شامل فعالیت هایی مانند نوشتن، تایپ کردن، نواختن آلات موسیقی، ورزش کردن، انجام دادن مشاغل و حرفه های گوناگون است.
یادگیری در حد تسلط : از دیگر نظرات مهم بلوم، ” یادگیری در حد تسلط ” است. طبق این نظریه، اگر روش تدریس هشیارانه و با نظم باشد، اگر در هنگام برخورد با مشکلات، بموقع به کمک دانش آموزان بشتابیم، اگر وقت لازم را برای یادگیری مطالب فراهم کنیم و اگر ملاک روشنی برای سنجش مطالب یادگیری تعیین کنیم، اکثر دانش آموزان به سطح بالایی از یادگیری نائل می شوند. بلوم و همکارانش در این باره تحقیقات فراوانی انجام داده اند و موفقیت آن را آزموده اند.
نقل از مجله رشد ۶ مرداد۱۳۸۲
منابع
1. بلوم؛ بنجامین، ویژگی های آدمی و یادگیری آموزشگاهی، ترجمه علی اکبر سیف، تهران، مرکز نشر دانشگاهی، ۱۳۶۳.
2. بلوم؛ بنجامین و دیگران، طبقه بندی هدف های پرورشی کتاب اول حوزه شناختی، ترجمه علی اکبر سیف و خدیجه علی آبادی، تهران، انتشارات رشد، ۱۳۶۸.
۳. پژوهشکده حوزه و دانشگاه، فلسفه تعلیم و تربیت، تهران، سازمان سمت، ۱۳.
4. سیف؛ علی اکبر، روان شناسی پرورشی، تهران، انتشارات آگاه، چاپ نهم، چاپ نهم، ۱۳۷۲.
5. شاتو؛ ژان، مربیان بزرگ، ترجمه غلامحسین شکوهی، تهران، انتشارات دانشگاه تهران.
6. صفوی؛ امان الله ، روند تکوینی و تطبیقی تعلیم و تربیت جهانی در قرن بیستم، تهران، انتشارات رشد، ۱۳۶۶.
7. نقیب زاده، میر عبدالحسین، نگاهی به فلسفه آموزش و پرورش، تهران، ظهوری، چاپ دوم، ۱۳۶۵.
