تعلیم و تربیت اجباری همگانی برای دختران و پسران از سن شش سالگی، یکی از خواسته های مشروطه خواهان بود. البته در فاصله دوران مشروطه تا به قدرت رسیدن رضاشاه تلاش هایی در جهت ایجاد مدارس جدید صورت گرفت و چندین مدرسه هم بنا شد. اما آموزش و پرورش، و یا به تعبیر رایج در ایران عصر رضاشاه «تعلیم و تربیت» اجباری و همگانی، تا زمان رضاشاه محقق نگردید. تحصیلات ابتدایی از سن ۶ سالگی برای دختران و پسران در دبستان، و سپس دوره ۶ ساله متوسطه دبیرستان، تقلیدی از نظام آموزش و پرورش فرانسه بود. فروغی نقش زیادی در شکل گیری این نظام برعهده داشت. بین سالهای ۱۳۰۴ تا ۱۳۰۸ تعداد مدارس ابتدایی چهار برابر و مدارس متوسطه ۶برابر شد. آموزش که قبلا عمدتا در مکتب خانه های دینی صورت می گرفت در نظام جدید جنبۀ دنیوی پیدا کرد. نام نویسی دختران در مدارس ابتدایی و متوسطه در همان سال های نخست ۱۰ برابر شد. به موازات گسترش مدارس جدید، تلاش هایی برای تربیت معلم و دبیر، توسعه آموزش های فنی و حرفه ای و بالاخره تاسیس دانشگاه صورت گرفت:
“یک دارالمعلمین (تربیت معلم) در سال ۱۳۱۲ و چندین دانشسرای عالی و مقدماتی تا ۱۳۱۹ تأسیس شدند. همچنین بین سالهای ۱۳۰۲ تا ۱۳۲۰ آموزشگاههای مختلف فنی حرفه ای، دانشکده دامپزشکی، مدرسه نظام و بعدا دانشکده افسری تأسیس شدند. دانشگاه تهران، ابتدا با تأسیس دانشکده های حقوق، پزشکی، فنی، معقول و منقول (الهیات و علوم اسلامی)، ادبیات و زبانهای خارجه و علوم در اسفند ۱۳۱۳ گسترش یافت. دانشکده های دیگر، از جمله هنرهای زیبا، مدرسه عالی فلاحت (دانشکده کشاورزی) و داروسازی هم در سال های بعدی به اینها اضافه شدند. (غنی۴۱۹-۴۱۸)”
اقدام بعدی تربیت هیأت علمی برای دانشگاهها و مراکز آموزش عالی بود. از سال ۱۳۰۷ به بعد و با تصویب مجلس هر ساله دست کم یکصد دانشجو با هزینه دولت (بورسیه) برای تحصیلات عالیه و اخذ دکترا به خارج از کشور اعزام می شدند. تا سال ۱۳۲۰ نزدیک به۲۴۰۰ نفر بورسیه به خارج از کشور اعزام شده و نزدیک به ۴۵۰ نفر آنها بعد از پایان تحصیلات به ایران بازگشته بودند.
منبع: کتاب رضاشاه، زیباکلام، ۲۷۰و۲۷۱
تاریخ آموزش و پرورش
