آموزش و پرورش به عنوان یک پدیده‌ی اجتماعی از گذشته تا حال به عنوان یک عنصر اثرگذار در فرآیند تحقق اهداف فرهنگی، اجتماعی، اقتصادی و سیاسی نقش مؤثری را ایفا می‌کند.
یکی از اهداف رسمی آموزش و پرورش آمادگی برای زندگی آینده از راه یادگیری مؤثر و مفید است. در هزاره‌ی سوم که فناوری اطلاعات عرصه‌ی جهانی را تسخیر کرده، دخالت منابع فیزیکی پیچیده و ورود ابزارهای رایانه‌ای و بالا بودن آگاهی انسان‌ها و تنوع زیستی جوامع، زمینه‌ی اصلاحات را فراهم کرده و برای ایجاد اصلاحات منطقی، هماهنگی شیوه‌های آموزشی با نیازهای جامعه مورد توجه می‌باشد.
در عصر جدید شرایط زندگی اجتماعی اقتصادی افراد زیر و رو شد و فرزندان توانستند شرایط بهتری را برای خود تحصیل کنند. در نتیجه رابطه‌ای تازه میان تحصیل در مدرسه و کار تولیدی و موفقیت اجتماعی و اقتصادی به ظهور رسید.
علوم و فنون پیوسته رو به پیشرفت بوده و جوانان به کسب معرفت و فنون بیشتری نیازمند شدند. توجه به علوم و فنون، ضرورت توسعه مدارس فنی و حرفه‌ای و کاردانش را بیشتر می‌کند. آموزشگاه‌ها هر روز بیشتر و بیشتر عهده‌دار و مسؤول تربیت متخصص و فنی می‌شوند. در چنین دنیایی ناگزیر آموزش و پرورش نیز باید مسؤولیت اقتصادی و اجتماعی بیشتری را به عهده بگیرد. کارشناسان توسعه، اولویت و سرمایه‌گذاری در آموزش و پرورش را روشی مطمئن در رفع بحران‌های اقتصادی و اجتماعی می‌دانند.
- سیدمهدی حسینی- اسلام‌شهر
آموزش و پرورش به عنوان یک پدیده‌ی اجتماعی از گذشته تا حال به عنوان یک عنصر اثرگذار در فرآیند تحقق اهداف فرهنگی، اجتماعی، اقتصادی و سیاسی نقش مؤثری را ایفا می‌کند.
یکی از اهداف رسمی آموزش و پرورش آمادگی برای زندگی آینده از راه یادگیری مؤثر و مفید است. در هزاره‌ی سوم که فناوری اطلاعات عرصه‌ی جهانی را تسخیر کرده، دخالت منابع فیزیکی پیچیده و ورود ابزارهای رایانه‌ای و بالا بودن آگاهی انسان‌ها و تنوع زیستی جوامع، زمینه‌ی اصلاحات را فراهم کرده و برای ایجاد اصلاحات منطقی، هماهنگی شیوه‌های آموزشی با نیازهای جامعه مورد توجه می‌باشد.
در عصر جدید شرایط زندگی اجتماعی اقتصادی افراد زیر و رو شد و فرزندان توانستند شرایط بهتری را برای خود تحصیل کنند. در نتیجه رابطه‌ای تازه میان تحصیل در مدرسه و کار تولیدی و موفقیت اجتماعی و اقتصادی به ظهور رسید.
علوم و فنون پیوسته رو به پیشرفت بوده و جوانان به کسب معرفت و فنون بیشتری نیازمند شدند. توجه به علوم و فنون، ضرورت توسعه مدارس فنی و حرفه‌ای و کاردانش را بیشتر می‌کند. آموزشگاه‌ها هر روز بیشتر و بیشتر عهده‌دار و مسؤول تربیت متخصص و فنی می‌شوند. در چنین دنیایی ناگزیر آموزش و پرورش نیز باید مسؤولیت اقتصادی و اجتماعی بیشتری را به عهده بگیرد. کارشناسان توسعه، اولویت و سرمایه‌گذاری در آموزش و پرورش را روشی مطمئن در رفع بحران‌های اقتصادی و اجتماعی می‌دانند.
آدام اسمیت در کتاب «ثروت و ملل» به‌دست آوردن مهارت‌ها در دوره‌ی تحصیل یا کارآموزی را مستلزم هزینه‌هایی می‌داند که سرمایه‌ی ثابت نامیده می‌شود.
این مهارت‌ها نه فقط قسمتی از ثروت و دارایی هر فرد به حساب می‌آید، بلکه ثروت جامعه‌ای را نیز که فرد بدان تعلق دارد، تشکیل می‌دهد.
در توسعه باید شاخص توسعه را بشناسیم. انسان عامل توسعه می‌باشد و باید در ایجاد توسعه و خلق توسعه شرکت کند و با تسلط بر توسعه، آن را در خدمت زندگی بهتر خود درآورد. در توسعه‌ی اقتصادی، آموزش نیروی انسانی کارآمد و خلاق مورد توجه می‌باشد. (دکتر بیانی، ۸۳)
آموزش و پرورش مصرف است یا سرمایه؟
اگر آموزش و پرورش مصرف باشد، در شرایط بحران اقتصادی و شرایط حاد می‌بایستی مقدار آن کاهش پیدا کند. اگر چنانچه سرمایه‌گذاری است و منجر به افزایش تولید و شکوفایی استعداد می‌شود، در هر شرایطی می‌بایست آموزش و پرورش گسترش پیدا کند. اگر آموزش و پرورش باعث شود که سلیقه، ذوق و استعداد فرد پالایش شود و تنها به افراد خرسندی بدهد، چنین آموزش و پرورشی مصرفی است. اگر با افزایش مهارت، درآمد آنان را افزایش دهد، در این صورت آموزش و پرورش یک سرمایه‌گذار تلقی می‌شود. اگر آموزش و پرورش رضایت را در زمان حال تأمین می‌کند که بعد از آن محو می‌شود، مصرفی است. اگر چنانچه باعث شود در آینده مهارت ما زیاد شود یا در اثر آموزش امکان مطالعه در آینده فراهم شود، سرمایه‌گذاری است. در هر حال اگر چنانچه آموزش و پرورش یک کالای مصرفی تلقی شود، یک کالای مصرفی بادوام است. اما اگر آموزش و پرورش سرمایه‌گذاری به حساب آید می‌توان میزان درآمد و مصرف را در آینده، به وجود آورد و منجر به افزایش مهارت‌ها گردد که نوعی سرمایه‌گذاری تلقی می‌شود.
به طور خلاصه، آموزش و پرورش موجب ایجاد خلاقیت‌ها و بروز استعدادها می‌شود و مهارت را بالا میبرد لذا هزینه در آموزش و پرورش نه یک هزینه مصرفی بلکه سرمایه‌گذاری تلقی می‌گردد و سرمایه انسانی که در اثر سرمایه‌گذاری از طریق آموزش و پرورش حاصل می‌شود، نظیر سرمایه‌های فیزیکی بهره‌وری را افزایش می‌دهد.
سرمایه‌ی ثابت جامعه
بنا به عقیده‌ی آدام اسمیت، نیروهای مکتسب و مفید تمامی اعضای جامعه قسمتی از سرمایه‌ی ثابت جامعه به حساب می‌آیند.
افزایش امکان تولید افراد از طریق آموزش و پرورش نوعی سرمایه‌گذاری محسوب می‌شود که سود سرشاری عاید سرمایه‌گذار می‌کند زیرا بدین طریق به بسیاری از افراد که ممکن است گمنام از این دنیا بروند فرصت داده می‌شود تا استعدادهای نهایی خود را بروز دهند. بنابراین، باارزش‌ترین نوع سرمایه‌گذاری، در راه آموزش و پرورش است.
از نظر اقتصادی، ارزش تربیت یک صنعت‌کار یا مخترع بزرگ، جبران هزینه‌ی آموزش و پرورش یک شهر را می‌کند.
اثرات مثبت نقش آموزش و پرورش در اقتصاد کشور
۱- کاهش میزان باروری- فرزند کمتر زندگی بهتر (کاهش هزینه‌های اولیه- ثانویه).
۲- کاهش هزینه‌ی بهداشت و درمان.
۳- افزایش نرخ سرمایه‌گذاری و پس‌انداز (کم شدن رشد نقدینگی، استفاده از سرمایه‌های اندک در توسعه‌ی اقتصادی).
۴- توجه به اقتصاد خانوار.
شومپیتر (پدر کارآفرین) می‌گوید: عامل اساسی توسعه اقتصادی نوآوری است. هرچه نوآوری‌ها بیشتر باشد اقتصاد پویا و کارآمدتر است. نوآوری موتور توسعه اقتصادی است. بنابراین می‌توان ادعا کرد داشتن نیروی انسانی کارآمد و آموزش‌دیده می‌تواند در پیشرفت اقتصادی، فرهنگی، اجتماعی و سیاسی مثمرثمر باشد و زمینه‌ی رشد و توسعه همه‌جانبه را فراهم کند و آنچه باعث کیفیت سرمایه‌ی انسانی می‌شود ناشی از قدرت تأثیرگذاری آموزش و پرورش است.
پیشنهاد
۱- آموزش مهارت‌های زندگی و نظم‌پذیری که در مدارس بدان کمتر توجه شده است.
۲- توسعه هنرستان‌های فنی – حرفه‌ای و کاردانش با توجه به استعداد و توانایی دانش‌آموزان.
۳- کاربردی کردن آموزش‌ها به طوری که با نیازهای جامعه‌ی فعلی هماهنگی داشته باشد. (توجه به کیفیت آموزش)
۴- استفاده از مدیران حرفه‌ای، هوشمند و دانا و خلاق در مراکز آموزش فنی – حرفه‌ای. (با افراد ساده و سطحی‌نگر نمی‌توانیم مشکلات پیچیده را حل کنیم.)
۵- همکاری مؤسسات صنعتی، تولیدی و اقتصادی با مراکز آموزش فنی – حرفه‌ای جهت آشنایی دانش‌آموزان با مهارت‌های نوین. (کارآموزی)
۶- از بین بردن شکاف بین آموزش و واقعیات یعنی بین آموخته‌های فراگیران و واقعیات (به‌روز شدن محتوی کتب درسی)
۷- ترویج فرهنگ بهره‌وری در مدارس.
۸- توجه به پژوهش که منجر به پیشرفت و خلق اندیشه جدید می‌شود.
*****
