می خواهم وارد کلاس شوم (شیوه های مدیریت کلاس)
نویسنده : اسماعیلی نسب،مریم
از زمانی که تعلیم‌وتربیت به‌وجود آمده اسـت،معلمان بـه رفـتار دانش‌آموزان توجه داشته‌اند.حتی سقراط شکایت داشت که دانشجویان او«عاشق تجملند»،رفتارهای بدی دارند و به اولیای خود بی‌احترامی می‌کنند.
این نگرانی فزاینده وجـود دارد که رفتارهای نامناسب دانش‌آموزان امروز، به مراتب‌بیش‌تر و شدیدتر از گذشتگان باشد،ولی شواهد اندکی برای اثبات این نظریه وجـود دارد.کارشناسان گوناگون نظریات متفاوتی دربـارهء ادارهـء کلاس مطرح کرده‌اند،ولی بهترین شواهد را باید از مشاهدهء مستقیم کار معلمان در سازماندهی محیط کلاس به دست آورد. در سال‌های اخیر،اصطلاح«مدیریت کلاس»عمدتا به نوعی روش رفتاری برای هدایت رفتار کلاس اشاره داشته است. این هشت اصل در زمینهء مدیریت کلاس می‌توانند مـفید باشند:
۱.امکان فعالیتهای یادگیری معنادار را فرهم سازید.رمز پیشگیری از بروز مشکلات در کلاس،داشتن فعالیتهای بامعنا و چالشگرانه است. وقتی دانش‌آموزان به کار خویش علاقه‌مند باشند،بی‌نظمی در کلاس کم‌تر می‌شود و زمانی که اطلاعات درسی برای دانش‌آموزان بامعنا باشد، یادگیری تقویت می‌شود.یک عامل مهم برای پیدا کـردن فـعالیت‌های بامعنا، اطلاعات شما از دانش‌آموزان، علاقه‌ها،روش فکری و میزان آمادگی آنان است.
۲.کلاس را به محیط حمایت‌کننده تبدیل کنید.یادگیری و رشد،خودبه‌خود اتفاق نمی‌افتد و به این منظور لازم است به نیازهای دانش‌آموزان پاسخ داده شود. کلاس باید محیطی باشد که درآن،به نیازهای زیستی،ایمنی،تعلق و احترام به نفس درحد اعـلای مـمکن پاسخ داده (به تصویر صفحه مراجعه شود) شود.آشکار است که معلم نمی‌تواند جایگزین پدرومادر شود و سرپرستی و عشقی را که کودک نیاز دارد،برای او فراهم کند،ولی مسلما می‌تواند امنیت دانش‌آموز را در کلاس تضمین کند و با تحسین صادقانهء او،نـقشی تـسهیل‌کننده ایفا کند.
۳.برای یادگیری موفقیت‌آمیز، فرصت‌های لازم را فراهم آورید.این گفتهء قدیمی که«موفقیت،موفقیت می‌آورد»در کلاس درس،کم‌تر از سایر جاها صادق نیست.همهء دانش‌آموزان باید امکان تجربهء موفقیت را در کلاس داشته باشند.این تجربه ممکن است از سهیم‌شدن در کارها تا پیشرفت در درسی خاص تغییر کند.معنای مـوفقیت تـنها پیروزی در رقـابت با دیگران نیست. پیشرفت فرد در انـجام کـارهای خـود،منبع مهم کسب موفقیت است.معلمان موفق،فعالیت‌هایی را برنامه‌ریزی می‌کنند که ضمن کارامد بودن،احتمال موفقیت در آنها زیاد باشد.
۴.به دانش‌آموزان کمک کنید، هدف‌های مربوط به اصلاح خود را تعریف کنند.هدف‌هایی که دانش‌آموزان انـتخاب مـی‌کنند،در رفـتار موفقیت‌آمیز آنان تأثیر دارد؛یعنی احتمال بروز رفتارهای سازنده از دانش‌آموزانی کـه هدف‌های مـربوط به اصلاح خود را دنبال می‌کنند،بسیار بیشتر از آن‌هایی است که فقط در پی هدف‌های علمی کلاس هستند.
۵.دربارهء نتایج کارها،اطلاعات لازم را در اختیار دانش‌آموزان بگذارید. گفتن نتایج کارها توسط مـعلمان، با مـوفقیت دانـش‌آموزان رابطهء نزدیک دارد.اگر آنها به بچه‌ها،کارهای خوبشان و معیارهای خوب انجام‌دادن کارها را توضیح دهـند،یادگیری دانش‌آموزان استمرار پیدا می‌کند و امکان بروز رفتارهای بد کاهش می‌یابد. به‌علاوه،این کار سبب می‌شود که آنها دربارهء خود در رابطه با کارهایشان داوریـ کنند و کـارهایشان را تـحلیل کنند.
۶.دانش‌آموزان را در تصمیم‌گیری شرکت دهید.دانش‌آموزان نیاز دارند که احساس کنند در مورد کارهایی که انجام می‌دهند.مختارند.اگر مـدیریت کـلاس ضعیف باشد،آنها احساس می‌کنند که در مورد یادگیری خود اختیار ندارند.در این صورت،آنها آنچه را معلم می‌خواهد انجام می‌دهند و انگیزه‌شان برای ادامـهء کـار کـاهش می‌یابد.معلمان موفق به دانش‌آموزان خویش اجازه می‌دهند که نقش مهمی را در تعیین تجربه‌های یادگیری ایفا کـنند.آنها اغلب بـه دانـش‌آموزان اجازه می‌دهند که دربارهء موضوع،زمان و نحوهء یادگیری تصمیم بگیرند.مشارکت دانش‌آموزان سبب می‌شود که احساس کنند،بر اوضاع مسلط هـستند.درنتیجه،انگیزهء آنها افـزایش و امـکان بدرفتاری‌شان کاهش می‌یابد.
۷.برای روزهای«بد»برنامه‌ریزی کنید.گاهی موفق‌ترین معلمان نیز با وجود برنامه‌ریزی،از تدریس باز می‌مانند.از جمله رویدادهایی مثل بیماری،مشکلات خانوادگی و…بـرای آنها بـه وجود می‌آید.در این صورت،با یک پیش برنامهء کلی و بامعنا برای مواقع اضطراری،می‌توان دانش‌آموزان را کاملا مشغول کرد.
۸.رفتارهای مـناسب را تـقویت کنید.دانش‌آموزان نـمی‌توانند در یک زمان،هم مسألهء ریاضی حل کنند و هم با یکدیگر صحبت کنند.در این‌جا حل مسأله،رفتار مناسب و صحبت‌کردن، رفتار نـامناسب اسـت.وقتی رفتار مناسب جریان داشته باشد،رفتار نامناسب به‌ندرت اتفاق می‌افتد.این رفتارها با یکدیگر در تقابل هستند و در یک زمـان تنها یـکی از آنـ‌ها را می‌توان انجام داد. پس با تقویت رفتار مناسب می‌توان از بروز رفتار نامناسب جلوگیری کرد.معیار مدیریت موفق در کلاس،پرهیز از مـشکلات اسـت،نه صرفا برخورد با رفتارهای نامناسب.
منبع:
روان‌شناسی تربیتی و اصول کاربرد آن،جان‌ای،گلاور مرکز نشر دانشگاهی ۱۳۸۱.
