بررسی روند رشد تکلم و زبان فارسی کودکان از ۲ تا ۸ سالگی

جدول شماره(۳-۲):توزیع فراوانی و درصد پاسخهای غلط کودکان ۴ تا ۵ سال از آزمون تشخیص شنوایی

(به تصویر صفحه مراجعه شود) اطلاعات آمده در جدول شماره(۳-۲)نشانگر آنست که تمامی آزمودنیهای ۴ تا ۵ سال این تحقیق معنا و مفهوم یکسان و متفاوت را درک می‏کنند؛اما ۶۷ درصد از آنان‏ تعدادی پاسخهای غلط در جفتهای متفاوت و یکسان دارند.

جدول شماره(۴-۲):توزیع فراوانی و درصد پاسخهای غلط کودکان ۵ تا ۶ سال از آزمون تشخیص شنوایی

(به تصویر صفحه مراجعه شود) از اطلاعات آمده در جدول شماره(۴-۲)چنین برمی‏آید که تمامی آزمودنیهای ۵ تا ۶ سال این تحقیق معنا و مفهوم یکسان و متفاوت را درک می‏کنند؛اما ۶۳ درصد از آنان‏ تعدادی پاسخهای غلط در جفتهای متفاوت و یکسان دارند.

جدول شماره(۵-۲):توزیع فراوانی و درصد پاسخهای غلط کودکان ۶ تا ۷ سال از آزمون تشخیص شنوایی

(به تصویر صفحه مراجعه شود) اطلاعات آمده در جدول شماره(۵-۲)معلوم می‏دارد که پاسخهای اکثریت(۸۳ درصد) آزمودنیهای ۶ تا ۷ سال این تحقیق به آزمون تشخیص شنوایی،بدون غلط است.

جدول شماره(۶-۲):توزیع فراوانی و درصد پاسخهای غلط کودکان ۷ تا ۸ سال از آزمون تشخیص شنوایی

(به تصویر صفحه مراجعه شود) اطلاعات آمده در جدول شماره(۶-۲)بیانگر آنست که پاسخهای ۸۷ درصد آزمودنیهای ۷ تا ۸سال این تحقیق به آزمون تشخیص شنوایی،بدون غلط است و تنها ۱۳ درصد از آزمودنیها حد اکثر یک غلط در جفتهای یکسان و یک غلط در جفتهای متفاوت‏ داشته‏اند.

۳-درک زبانی کودک از جملات امری همزمان

اطلاعات حاصل از بررسی در زمینه یادشده در جداول شماره(۱-۳)الی(۶-۳) آورده می‏شود.

جدول شماره(۱-۳):توزیع فراوانی و درصد درک توالی جملات امری همزمان‏ کودکان ۲ تا ۳ سال

(به تصویر صفحه مراجعه شود) از اطلاعات آمده در جدول شماره(۱-۳)چنین برمی‏آید که ۶۳ درصد کودکان ۲ تا ۳ سال این تحقیق قادربه‏درک توالی دو جمله امری همزمان و اجرای آن به همان ترتیب، هستند.

جدول شماره(۲-۳):توزیع فراوانی و درصد درک توالی جملات امری همزمان‏ کودکان ۳ تا ۴ سال

(به تصویر صفحه مراجعه شود) اطلاعات آمده در جدول شماره(۲-۳)نشانگر آنست که ۶۰ درصد کودکان ۳ تا ۴ سال این تحقیق قادربه‏درک توالی سه جمله همزمان و اجرای آن به همان ترتیب،هستند.

جدول شماره(۳-۳):توزیع فراوانی و درصد درک توالی جملات امری همزمان‏ کودکان ۴ تا ۵ سال

(به تصویر صفحه مراجعه شود) از اطلاعات آمده در جدول شماره(۳-۳)چنین برمی‏آید که ۸۰ درصد کودکان ۴ تا ۵ سال این تحقیق قادربه‏درک توالی سه جمله همزمان و اجرای آن به همان ترتیب،هستند.

جدول شماره(۴-۳):توزیع فراوانی و درصد درک توالی جملات امری همزمان‏ کودکان ۵ تا ۶ سال

(به تصویر صفحه مراجعه شود) اطلاعات آمده در جدول شماره(۴-۳)معلوم می‏دارد که اکثریت(۸۷ درصد) کودکان ۵ تا ۶ سال این تحقیق،قادربه‏درک توالی ۳ الی ۴ جمله امری همزمان و اجرای آن‏ به همان ترتیب،هستند.

جدول شماره(۵-۳):توزیع فراوانی و درصد درک توالی جملات امری همزمان‏ کودکان ۶ تا ۷ سال

(به تصویر صفحه مراجعه شود) اطلاعات آمده در جدول شماره(۵-۳)مشخص می‏کند که اکثریت کودکان ۶ تا ۷ سال این تحقیق،قادربه‏درک توالی ۴ جمله امری همزمان و اجرای آن به همان ترتیب، هستند.

جدول شماره(۶-۳):توزیع فراوانی و درصد درک توالی جملات امری همزمان‏ کودکان ۷ تا ۸ سال

(به تصویر صفحه مراجعه شود) اطلاعات آمده در جدول شماره(۶-۳)نشان می‏دهد که اکثریت کودکان ۷ تا ۸ سال‏ این تحقیق قادربه‏درک توالی ۴ الی ۵ جمله امری همزمان و اجرای آن به همان ترتیب، هستند.

۴-تشخیص صداها در اول،وسط و آخر کلمات

اطلاعات حاصل از بررسی در زمینه یادشده در جداول شماره(۱-۴)الی(۶-۴) آورده می‏شود.

جدول شماره(۱-۴):توزیع فراوانی و درصد اشتباهات ناشی از اجرای آزمون‏ تشخیص صداها در اول،وسط و آخر کلمات بر کودکان ۲ تا ۳ سال

(به تصویر صفحه مراجعه شود) توضیح آنکه اکثر کودکان ۲ تا ۳ سال قادربه‏درک آزمون و تکرار مجدد ۳ کلمه به‏ ترتیب خواسته‏شده،نیستند.لذا کلمات آزمون به‏صورت مجزا برای آنان خوانده شد تا تکرار کنند.در این تکرار کلمه‏به‏کلمه،حد اکثر اشتباه کودکان در صداهای اول کلمات ۲۴ و حد اقل صفر و با میانگین ۵ است.نیز حد اکثر اشتباه در صداهای وسط ۲۶ و حد اقل ۱ و با میانگین ۷ است.همچنین حد اکثر اشتباهات در صداهای آخر ۲۳ و حد اقل ۱ و با میانگین ۶ است.

*شایان ذکر است که اشتباهات کودکان عمدتا خلاف برخی از صداها مانند”ابو به‏جای ابرو”،”نق به‏جای نقل‏”،تبدیل‏ یک صدا به‏جای صدای دیگر مانند”یاحت به‏جای راحت‏”،”مزه به‏جای مژه‏”،”سد به‏جای زد”،”نماس به‏جای نماز”،”بب به‏ جای لب‏”،”بای به‏جای بال‏”،”دنور به‏جای تنور”،”سام به‏جای شام‏”و نیز منقلب کردن کلمه مانند”ایه به‏جای اگر”،”ییا به‏ جای ایران‏”و نیز جابجایی یک صدا در کلمه مانند”نلق به‏جای نقل‏”،”امس به‏جای اسم‏”،اضافه‏کردن یک صدا به کلمه مانند “دارد به‏جای دار”.

جدول شماره(۲-۴):توزیع فراوانی و درصد اشتباهات ناشی از اجرای آزمون‏ تشخیص صداها در اول،وسط و آخر کلمات بر کودکان ۳ تا ۴ سال

(به تصویر صفحه مراجعه شود) لازم به ذکر است که حد اکثر اشتباه در صداهای اول کلمات ۹ و حد اقل صفر و با میانگین ۴ است.نیز حد اکثر اشتباه در صداهای وسط ۱۳ و حد اقل ۱ و با میانگین ۵ می‏باشد. همچنین حد اکثر اشتباه در صداهای آخر ۹ و حد اقل ۱ و با میانگین ۵ است.

جدول شماره(۳-۴):توزیع فراوانی و درصد اشتباهات ناشی از اجرای آزمون‏ تشخیص صداها در اول،وسط و آخر کلمات بر کودکان ۴ تا ۵ سال

(به تصویر صفحه مراجعه شود) حد اکثر اشتباه در صداهای اول کلمات ۴ و حد اقل صفر و با میانگین ۱ است نیز حد اکثر اشتباه در صداهای وسط کلمات ۶ و حد اقل صفر و با میانگین ۲ می‏باشد.همچنین‏ حد اکثر اشتباه در صداهای آخر کلمات ۶ و حد اقل صفر و با میانگین ۱ است.

جدول شماره(۴-۴):توزیع فراوانی و درصد اشتباهات ناشی از اجرای آزمون‏ تشخیص صداها در اول،وسط و آخر کلمات بر کودکان ۵ تا ۶ سال

(به تصویر صفحه مراجعه شود) حد اکثر اشتباه در صداهای اول کلمات ۳ و حد اقل صفر و با میانگین ۵%است.نیز حد اکثر اشتباه در صداهای وسط کلمات ۴ و حد اقل صفر و با میانگین ۱ می‏باشد.همچنین‏ حد اکثر اشتباه در صداهای آخر کلمات ۴ و حد اقل صفر و با میانگین ۵%است.

جدول شماره(۵-۴):توزیع فراوانی و درصد اشتباهات ناشی از اجرای آزمون‏ تشخیص صداها در اول،وسط و آخر کلمات بر کودکان ۶ تا ۷ سال

(به تصویر صفحه مراجعه شود) حد اکثر اشتباه در صداهای اول کلمات ۲ و حد اقل صفر و با میانگین ۱%است.نیز حد اکثر اشتباه در صداهای وسط کلمات ۳ و حد اقل صفر و با میانگین ۲%می‏باشد. همچنین حد اکثر اشتباه در صداهای آخر کلمات ۲ و حد اقل صفر و با میانگین ۱%است.

جدول شماره(۶-۴):توزیع فراوانی و درصد اشتباهات ناشی از اجرای آزمون‏ تشخیص صداها در اول،وسط و آخر کلمات بر کودکان ۷ تا ۸ سال

(به تصویر صفحه مراجعه شود)

جمع‏بندی

همانگونه‏که قبلا آمده است،تحقیق حاضر بر بررسی روند رشد تکلم و زبان فارسی‏ کودکان از ۲ تا ۸ سالگی نظر دارد.برای انجام این پژوهش از جامعهء آماری موردنظر،به‏ طور تصادفی ۱۸۰ کودک در شش مقطع سنی مختلف،به‏گونه‏ای انتخاب شده‏اند که در هر مقطع سنی ۳۰ کودک به‏وسیله چهار چک‏لیست،مورد آزمون قرار گرفته‏اند.عمده‏ترین‏ یافته‏های این مطالعه عبارتست از:

۱-براساس یافته‏های مندرج در جدولهای(۱-۱)الی(۱۲-۱)،نگارندگان برای‏ محاسبه دامنه توالی حافظه شنوایی کوتاه‏مدت کلمات و اعداد در کودکان عادی ۲ تا ۸ سال، فرمول زیر را پیشنهاد می‏کنند:

۲+سن کودک-دامنه توالی حافظه شنوایی کوتاه‏مدت کلمات و اعداد برای کودکان عادی ۲ تا ۸ سال

۲-تشخیص شنوایی کودکان با افزایش سن آنان رشد می‏کند.به سخن دیگر،تشخیص‏ تمیز صداهای یکسان و متفاوت در کودکان هفت تا هشت سال،تقریبا به کمال می‏رسد.

۳-از یافته‏های آمده در جدولهای(۱-۳)الی(۶-۳)چنین برمی‏آید که با افزایش‏ سن کودکان،درک زبانی آنان از جملات امری همزمان افزایش می‏یابد و در هفت تا هشت‏ سالگی آنان قادربه‏درک توالی ۴ الی ۵ جمله امری همزمان و اجرای آن به همان ترتیب، هستند.

۴-اطلاعات مندرج در جدولهای(۱-۴)الی(۶-۴)مشخص می‏کند که کودکان ۲ تا سال در تشخیص و بیان صداها در اول،وسط و آخر کلمات با دشواریهای تلفظی بسیاری‏ مواجه‏اند؛اما با افزایش سن آنان،این‏دست از اشتباهات کاهش می‏یابد،به‏گونه‏ای‏که آنان‏ می‏توانند در هفت یا هشت سالگی تمام صداهای فارسی موجود در اول،وسط و آخر کلمات را بدون اشتباه تشخیص دهند و بیان کنند.

پیشنهادها

براساس نتایج حاصل از این تحقیق و با توجه به پیچیدگی روند رشد تکلم و زبان‏ فارسی در کودکان،پیشنهادهای زیر ارائه می‏شود:

۱-والدین و مربیان باید با روند رشد تکلم و زبان فارسی کودکان عادی آشنا شوند تا ضمن فراهم‏سازی محرکهای لازم در این زمینه،از فشارهای پیش از موقع که موجبات بروز مشکلات در تکلم و زبان می‏شود،جلوگیری بعمل آورند.

۲-براساس شناخت دقیق مراحل رشد تکلم و زبان فارسی کودکان عادی، دست‏اندرکاران(مربیان پیش‏دبستانی،دبستانی و…)می‏توانند آموزشهای مناسب و مؤثر را طرح‏ریزی کنند.

۳-با توجه به یافته‏های تحقیقاتی از این‏دست،روان‏شناسان احتمالات می‏توانند ریشهء بسیاری از اضطرابها و اختلالات تکلمی کودکان را شناسایی کنند.

۴-شناخت فرآیند رشد تکلم و زبان کودکان موجب می‏شود که متخصصان‏ بازپروری و ترمیم اختلالات تکلمی،بتوانند به‏موقع مشکلات و اختلالات ناشی از شنیدن‏ محرکها و ادراک آنها را شناسایی کنند.

۵-نویسندگان کتابهای کودکان برای جذابیت کتابهای خویش،لازم است از روند رشد تکلم و زبان کودکان به‏خوبی مطلع باشند.

۶-تهیه‏کنندگان برنامه‏های رادیویی و تلویزیونی کودکان که درحال‏حاضر تنها به‏ منقلب کردن و بعضا به ادای کودکانه و مضحک صداهای کلمات بزرگسالان مبادرت‏ می‏کنند،لازم است عنایت بیشتری به یافته‏های این‏دست از تحقیقات داشته باشند تا بتوانند ارتباط مناسبی با مخاطبان خویش برقرار کنند.

۷-همانگونه‏که در بخش مربوط به چگونگی گزینش نمونه آمده است،تحقیق حاضر به‏لحاظ ماهیت موضوع و امکانات محققان صرفا بر ۱۸۰ کودک در دسترس از طبقه‏ اجتماعی-اقتصادی متوسط تهرانی و در ۶ گروه سنی صورت گرفته است.لذا جهت‏ تعمیم‏پذیری بیشتر یافته‏ها و دستیابی احتمالی به هنجارهایی در این خصوص،لازم است‏ تحقیقاتی وسیعتر با نمونه‏های تصادفی بزرگتر و در نقاط جغرافیایی گسترده‏تر،انجام‏ پذیرد.

زیرنویسها:

(۱)-نوزاد در هنگام تولد مستقیما با هوا مواجه می‏شود که در دوران جنینی،تجربه‏ای با آن نداشته است و لذا هوای فروداده‏شده‏ توسط گریه خارج می‏شود.

(۲)-سیف‏نراقی و نادری،۱۳۷۰

(۳)-امانت(مترجم)،۱۳۴۸

(۴)- Babbling

(۵)- Lalling

(۶)- Echolalia

(۷)-امانت(مترجم)،۱۳۴۸

(۸)-نادری و سیف‏نراقی،۱۳۶۹

(۹)-همان منبع

(۱۰)-همان منبع

(۱۱)-تحقیقات نشان می‏دهد که بابدنها،شامپانزه‏ها،اورانگوتانها دارای دستگاه آوائی پیشرفته‏ای هستند و قادرند حد اقل ۱۵ نوع صداهای مختلف را برای ابراز هیجاناتی چون ترس،خشم،درد و دیگر تأثیرات روانی،ابراز کنند.اما این حیوانات برعکس‏ طوطیان تمایل به تقلید اصوات ندارند و تنها مایل به تقلید محرکهای بینایی هستند و نیز نمی‏توانند در غیبت امور حس‏شده و تجربه‏شده،آن‏را به خاطر بیاورند و کلمه را با آن تداعی کنند(قاسم‏زاده(مترجم)۱۳۶۵).

(۱۲)-علاقه‏مندان درصورتی‏که مایل باشند،می‏توانند نظریه‏های مختلف روند رشد و تکلم و نیز اختلالات مربوط به آن را در کتاب اختلالات رفتاری کودکان و روشهای اصلاح و ترمیم آن تألیف:دکتر مریم سیف‏نراقی و دکتر عزت الله نادری،مطالعه‏ فرمایند.

(۱۳)-نادری،سیف‏نراقی،۱۳۷۰

(۱۴)-شایان ذکر است که در جهت تهیه چک‏لیستها،نگارندگان این سطور علاوه بر بهره‏گیری از مطالعات و تجربیات دیگران، خود نیز در ایران به انجام پژوهشهایی مبادرت نموده‏اند و حاصل کار را به‏صورت چک‏لیستهای آمده در این تحقیق،ارائه‏ داده‏اند.

(۱۵)-زمان مناسب برای بیان هر کلمه و عدد یک ثانیه توصیه می‏شود.

منابع

۱-امانت،ابراهیم(مترجم)،بتین،ری و هاگ،اولف(مؤلفان).دیرآموزی گویایی و زبان:برنامه‏ای برای تربیت دیرآموزان در خانه.تهران:انتشارات سهیل،۱۳۴۸

۲-قاسم‏زاده،حبیب الله(مترجم)و بگوتسکی،ال.س(مؤلف).اندیشه و زبان.تهران:نشر آفتاب،۱۳۶۵

۳-سیف‏نراقی،مریم و نادری،عزت الله.اختلالات رفتاری کودکان و روشهای اصلاح و ترمیم آن.تهران:انتشارات بدر،۱۳۷۰

۴-نادری،عزت الله و سیف‏نراقی،مریم.بررسی روند رشد تکلم و زبان فارسی کودکان از تولد تا ۲ سالگی.ارائه‏شده در نخستین کنفرانس زبان‏شناسی ایران،دانشگاه علامه طباطبایی،۱۳۶۹

۵-نادری،عزت الله و سیف‏نراقی،مریم.روشهای تحقیق و چگونگی ارزشیابی آن در علوم انسانی.تهران:تجدیدنظر دوم، چاپ سوم،انتشارات بدر،۱۳۷۰

پایان مقاله